95300

wszystkich aspektach życia (nawet w architeknirze!). Aparat przymusu wspomagany był przez licznych donosicieli. Poczynania wszystkich obywateli były ściśle kontrolowane, a za niewielkie przewinienie można było wylądować w obozie koncentracyjnym. Społeczeństwo poddane zostało terrorowi oraz propagandzie i indoktrynacji. Liczbę ofiar stalinizmu szacuje się na 40 milionów osób. Zbrodnie stalinowskie potępione zostały w 1956 r.. ale większość elementów stalinizmu przetrwało w ZSRR aż do jego rozpadu w 1991 r.

III Rzesza: 30 stycznia 1933 r. prezydent Rzeszy Paul von Hindenburg mianował Adolfa Hitlera kanclerzem Rzeszy. Po prowokacyjnym podpaleniu Reichstagu (luty 1933 r.) nastąpiło zniesienie praw obywatelskich, rozwiązanie wszystkich partii politycznych (oczywiście z wyjątkiem NSDAP) oraz fala represji. Zlikwidowano też związki zawodowe oraz wszelkie niezależne organizacje. W Dachau powstał pierwszy obóz koncentracyjny, w którym umieszczano "wrogów narodu niemieckiego". Rozpoczęto także prześladowania Żydów. Uchwalone w 1935 r. tzw. ustawy norymberskie pozbawiały ich praw obywatelskich. W kraju panował tenor realizowany za pośrednictwem policji (Gestapo) oraz hitlerowskich bojówek (SA i SS). Oficjalna doktryna państwowa (nazizm) szerzona była przez wszechobecną propagandę.

OBOZY KONCENTRACYJNE

ZSRR

Już po zwycięstwie rewolucji październikowej w Rosji zorganizowano system obozów - łagrów. Zwiększenie liczby miejsc odosobiuenia nakazała już w 1918 r. Rada Komisarzy Ludowych. W obozacłi koncentracyjnych osadzam mieli być wrogowie narodu W 1921 r. powstały Północne Obozy Specjalne (SLON). Pierwsze utworzono pod Archangielskiem w Chołmogorach. Wzorcowa kolonia karna powstała w byłym klasztorze na Wyspach Sołowieckich na Morzu Białym. Poddawano tam "reedukacji' przedstawicieli inteligencji, ziemiaństwa, oficerów, anarchistów, eserowców i mienszewików. Więźniów politycznych wykorzystywano głównie jako darmową siłę robotniczą. Zmuszano ich do pracy ponad siły w nieludzkich warunkach. Pracowali oni w kopalniach, przy budowach dróg. linii kolejowych i wielkich inwestycji przemysłowych. Więźniowie byli źle żywieni, pracowali po 10 do 12 godzin dziennie w surowym klimacie. To wszystko, w połączeniu z niezwykle surowym traktowaniem ze strony nadzorców, prowadziło do masowych zgonów wśród więźniów. Liczba łagrów i przebywających w nich więźniów systematycznie wzrastała. Już w roku 1923 istniało 355 obozów. Kolejne łagry powstawały głównie we wschodnich rejonach Syberii: a przede wszystkim nad Kołymą, nad którą znajdowały się kopalnie ołowiu i złota. W roku 1930 powołano GULAG, czyli Główny Zarząd Obozów. Podlegał on Zjednoczonemu Państwowemu Zarządowi Politycznemu, a począwszy od roku 1934 -Ludowemu Komisariatowi Spraw Wewnętrznych. Więźniowie obozów stalinowskich rekrutowali się z różnych grup społecznych. Mogli tam trafić właściciele sklepów, przedsiębiorstw i restauracji, których traktowano jako spekulantów. W łagrach znaleźć się także zwykli kryminaliści, czy młodociani kryminaliści. Po rozpoczęciu się przymusowej kolektywizacji pod koniec lat dwudziestych do łagrów w7syłano sprzeciwiających się jej tzw. kułaków. Począwszy od roku 1930 do obozu koncentracyjnego trafić mógł każdy, kto został skazany na wyrok dłuższy niż trzy lata. Obozy były formąterroni, jedną z metod zastraszania społeczeństwa. W obozach stalinowskich przebywały miliony osób. Setki tysięcy spośród nich pracowały przy budowie kanału Białomorsko - Bałtyckiego w latach 1932 - 1933. w wyniku morderczego klimatu zginęło około 100 tysięcy z nich. Kolejne inwestycje (1932 - 1937, budowa kanału Moskwa - Wołga, linie kolejowe itp.) też pochłonęły wiele ofiar. GULAG został zreorganizowany na rozkaz Berii. W wyniku reorganizacji GULAG zarządzał rozsianymi po całym terytorium rosyjskim obozami wojskowymi. GULAG miał tez własne oddziały wojskowe i policyjne. Więźniowie łagrów byli darmową siłą roboczą, którą podczas pracy pilnowali żołnierze. Zatrudnieni w administracji więziennej kryminaliści nierzadko terroryzowali współwięźniów. W ZSRR istniały także kolonie pracy poprawczej, w których osadzano małoletiuch lub robotników, którzy złamali regulamin pracy. Lagry działały na całym obszarze ZSRR - szacuje się, że w roku 1940 istniało ich 80 zespołów, z których każdy miał od 20 do 100 oddziałów. W łagrach sowieckich, po wrześniu 1939 r. znalazło się wielu Polaków oraz przedstawicieli narodów państw okupowanych przez Związek Radziecki. Trudno oszacować liczbę ofiar obozów