99324

Przedstaw główne założenia filozofii Spinozy. Przedstaw dwie podstawowe odmiany idealizmu. Wskaż na przedstawicieli obydwu kierunków.

Benedykt SPINOZA - żył od 1632 do 16//. pochodzi) z rodziny żydowskiej osiadłej w Niderlandach i w kraju tym spędził całe swoje życie.

System Spinozy miał charakter monistyczny, przezwyciężał przeciwstawienie ducha i materii, choć nie sprowadzał ducha do materii ani materii do ducha.

Poglądy Spinozy :

1.    PANTEIZM

Pojmował poznanie podobnie jak Kartezjusz: racjonalistycznie. Miarą prawdy i dla niego była jasność i wyrażność, a rozum, poznający w sposób jasny i wyraźny był dla niego jedynym źródłem prawdy. Przejął również typową dla racjonalistów myśl że matematyka jest wzorem nauki. Przyjąwszy pewne definicje i aksjomaty, na podstawie ich dowodził dalszych twierdzeti.

W filozofii Kartezjusza popierał jej dualizm: dualizm Boga i świata, myśli i rozciągłości, dusz i ciała, wolności i mechanizmu. Natomiast z definicji substancji Kailezjusza wnosił że substancja jest tylko jedna, a jest nią Bóg. Bo aby coś istniało samo przez się. nie może być niczym ograniczone; musi być nieskończone. a nieskończona substancja- to Bóg . Poza Bogiem nie może więc być subtancji. Stąd wynika, że wszechświat nie może ismieć poza Bogiem, lecz tylko w Bogu. Przez ten panteizm miał zostać przezwyciężony dualizm Boga i świata.

2.    DETERMINIZM

Własności świata wywodzą się z natury Boga. wywodzą się zeń wedle praw logicznych. Świat podlega tym samym prawom logicznym, którym podlegają idee abstrakcyjne. Nie ma w świecie przypadku ani wolności. Cała przyroda jest mechaiuzmem; a człowiek, jego czyny i dzieła, społeczeństwo, państwo, cała kultura- to wszystko jest koniecznym wytworem mechanicznie rozwijającej się przyrody.

3.    MATERIA I DUCH

Bóg. który z natury jest tueskończony posiada tueskończenie wiele przymiotów, z których dwa- myśl i rozciągłość są dostępne umysłowi ludzkiemu. Bóg jest więc substancją myślącą i zarazem rozciągłą Odpowiednio do tych przymiotów Boga istnieją dwa światy duchy i materialny.

4.    PARALELIZM

W człowieku ciało jest rozciągłe, a dusz myśląca; niemniej ciało i dusza człowieka są w zgodzie. Nie może to być skutkiem tego. że ciało podlega duszy lub odwrotni; bo ciało i dusza nie mogą oddziaływać na siebie. Porządek myśli i porządek stanów cielesnych odpowiadają sobie wzajem. Odpowiedniość te Spinoza usiłował wytłumaczyć przez równoległość obu. Koncepcja paralelizmu psychologicznego była oryginalnym pomysłem Spinozy pozostającym w związku z jego monistyczną koncepcją bytu.

5.    ETYKA RACJONALNA I MISTYCZNA

Afekty i czyny ludzkie tak samo są wytworem konieczności; jak wszystko inne i one tue są wolne. Każda istota pragnie zachować swoją naturę i działać wedle niej; kto tak czyni i nie podlega działaniom z zewnątrz, ten jest wolny. Prawdziwą naturę ludzką widział w rozumie. Najwyższe dobro widział w poznaniu; poznanie Boga wzbudza miłość doń i prowadzi do mistycznego z tum połączenia, jest to największe szczęście dostępne człowiekowi.

CECHY SPINOZYZMU

Spinoza zbudował system monistyczny, nie będący ani materializmem ani spirytualizmem. Uznawał jedną substancję ani materialnąaiu duchową, neutralną wobec przeciwstawienia myśli i ciał. Przy czym ewohicjonizm zastąpił przez paralelizm. Co prawda monistyczne stanowisko okazało się tnidne do konsekwentnego zachowania, często monoizm Spinozy upodabniał się do materializmu.