3784495483

Humanitaryzacja konfliktów zbrojnych na morzu

3. PODSTAWOWE REGULACJE NORMATYWNE DOTYCZĄCE PRAWA MORSKICH KONFLIKTÓW ZBROJNYCH

Najbardziej znanym, średniowiecznym dokumentem regulującym zachowanie statków na morzu był Consolato del Marę, rodzaj kodeksu praktyki morskiej (który zresztą nie zawsze był przestrzegany), zgodnie z którym prywatne statki nieprzyjacielskie oraz towary na ich pokładzie mogły być zajęte i zawłaszczone - w przeciwieństwie do statków i dóbr neutralnych, które powinny być zwrócone właścicielom¹⁰.

Za pierwszy współczesny dokument dotyczący prowadzenia morskich konfliktów zbrojnych uchodzi Deklaracja paryska w przedmiocie wojny morskiej z 16.04.1856 r.¹¹ Na jej mocy przyjęto cztery podstawowe reguły, obecnie uznawane za prawo zwyczajowe:

a)    zniesienie korsarstwa,

b)    bandera neutralna osłania towar nieprzyjacielski z wyjątkiem kontrabandy wojennej,

c)    towar neutralny, z wyjątkiem kontrabandy wojennej, nie może być zajęty przez banderę nieprzyjacielską oraz

d)    blokady morskie, aby były ważne, muszą być skuteczne.

W 1864 r. przyjęto z kolei Konwencję w sprawie polepszenia losu rannych wojskowych w armiach w polu będących¹², której zastosowanie - na mocy Konwencji z 1868 r. - próbowano rozciągnąć także na wojnę morską. Konwencja ta nie weszła jednak w życie¹³. Dopiero w 1899 r. (podczas pierwszej konferen-

¹⁰    N. Ronzitti, The Law of Naval Warjare. A Collection oj Agreements and Documents with Commentańes, Martinus Nijhoff Publishers 1988, s. 66 i n.

¹¹    E. Gelberg, Prawo międzynarodowe i historia dyplomatyczna. Wybór dokumentów, PWN, Warszawa 1954, 1.1, s. 60, dostępne na stronie: http://www.pck.pl/pages, 16_91_95.html. Stronami Deklaracji byty 52 podmioty. Co ciekawe, z uwagi na brak klauzuli dotyczącej depozytariusza, Wielka Brytania uważa się za depozytariusza Deklaracji, a z kolei Francja poinformowała, że to ona otrzymała niektóre dokumenty przystąpienia. Zob. N. Ronzitti, op. cit., s. 61.

¹²    Konwencja w sprawie polepszenia losu rannych wojskowych w armiach w polu będących, sporządzona w Genewie, 22.08.1864 r. [w:] E. Gelberg, Prawo międzynarodowe i historia dyplomatyczna..., s. 105-106.

¹³    Zob. J.A. Roach, The Law ojNaval Warjare at the Tum of Two Centuries, „American Journal of International Law”, Vol. 94, No 1, s. 65.

333