3784495487

Humanitaryzacja konfliktów zbrojnych na morzu

W związku z powyższymi uwagami, należy także odwołać się do wyroku MTS w sprawie Cieśniny Korfu, gdzie Trybunał uznał, że:

Takie obowiązki [tj. notyfikacji istnienia morskich pól minowych - przyp. KM] wynikają nie z VII Konwencji haskiej z 1907 roku, która stosuje się podczas wojny, ale z pewnych ogólnych i uznanych zasad, a mianowicie: podstawowych wymogów humanizmu (ang. elementary considerations of humanity), tym bardziej aktualnych podczas pokoju, niż podczas wojny, zasady wolności komunikacji morskiej i obowiązku każdego państwa, aby świadomie nie zezwalać na swoim terytorium na działania sprzeczne z prawami innych państw³¹.

We wskazanym wyroku, sędziowie hascy uznali więc, że pewne fundamentalne zasady humanitarne, po pierwsze, obowiązują niezależnie od konkretnej podstawy traktatowej, a po drugie, że stosują się one zarówno podczas wojny, jak i w okresie pokoju. Znaczenie dla niniejszej pracy ma również to, że owe „wymogi humanizmu” są swojego rodzaju „wspólnym mianownikiem” zarówno dla międzynarodowego prawa morza jak i prawa konfliktów zbrojnych.

Z perspektywy niniejszej pracy interesujące są również kontrowersje dotyczące standardu poszanowania praw państw neutralnych, jaki powinien być przyjęty w Podręczniku z San Remo. Z jednej strony wskazywano, że międzynarodowe prawo morza balansuje prawa i obowiązki różnych państw oraz, że wyrazem tego kompromisowego podejścia jest standard „due regard” (uwzględnienie w należyty sposób). Z drugiej strony podkreślano, że specyfika prawa humanitarnego nakazywałaby jednak posługiwanie się wyższym standardem „respect” (poszanowanie, przestrzeganie). Zgodnie z tym drugim podejściem, państwa - strony konfliktu byłyby zobowiązane, aby przestrzegać praw państw neutralnych. Ostatecznie, zdecydowano, aby posługiwać się w Podręczniku z San Remo (Zasada 12) standardem właściwym dla prawa morza - „due regard”³². Takie rozwiązanie wynikało z dwóch podstawowych przyczyn. Po pierwsze, uznano, że w dokumencie tak ściśle związanym z prawem morza, należy posługiwać się standardami mu właściwymi. Po drugie, standard „respect” nie wydawał się uprawniony, gdyż powodowałby absolutny obowiązek ochrony obiek-

³⁰    Zob. też: H.B. Robertson Jr, The ‘New’ Law of the Sea and the Law ofArmed Conjlict at Sea, Naval War College Newport Paper No 3, October 1992.

³¹    Zob. przypis nr 8.

³²    L. Doswald-Beck (red.), San Remo Manuał..., s. 83-84.

337