3826200414

Istotą obserwacji w ekonomii jest celowe spostrzeganie zmysłowe faktów dotyczących rzeczywistości gospodarczej. Ogląd rzeczywistości nie polega tylko na biernej rejestracji faktów w naszym umyśle. To, co spostrzegamy, zależy również od założeń dotyczących sposobu obserwacji faktów. Obserwator posiada także określony zasób wiedzy, którą traktuje jako prawdziwą. W związku z tym spostrzeżenia ekonomisty podlegają wstępnej interpretacji. Obserwując proces prywatyzacji majątku państwowego w Polsce po 1989r. niektórzy ekonomiści dostrzegają w nim wyprzedaż najlepszych składników tego majątku zagranicznym firmom (wyprzedaż tzw. rodowych sreber), inni zaś operację prowadzącą do zwiększenia efektywności gospodarowania i osiągnięcia standardów systemowych obowiązujących w krajach Unii Europejskiej.

Obserwaq'a i wstępna interpretacja faktów stanowi podstawę do tworzenia wyrażeń, definicji i klasyfikacji. Wyrażenia służą oznaczaniu zjawisk i tym samym umożliwiają ludziom przekazywanie informacji. Znaczenie wyrażeń stosowanych przez badacza - ekonomistę powinno być precyzyjnie określone. Gdy przeciętny obywatel mówi, że pieniądz jest „drogi" to ekonomista używa określenia, że wysoka jest stopa procentowa od udzielanych pożyczek. Precyzyjne wyjaśnienie znaczenia używanych wyrażeń jest definicją. Precyzja w formułowaniu wypowiedzi stanowi fundament dalszego postępowania badawczego. Po zdefiniowaniu określonego zestawu pojęć następuje klasyfikowanie. Klasyfikacje porządkują przedmioty objęte daną definicją. Dzielone są one tak, aby należące do tej samej grupy przedmioty, z interesującego badacza punktu widzenia, były bardziej do siebie podobne niż przedmioty znajdujące się w innych grupach. Kryteria doboru klasyfikowanych obiektów mogą być i z reguły są zróżnicowane.

Wiedza zdobyta w drodze obserwacji podlega BfljfllflflilllMiUlItem Celem indukcji jest formułowanie hipotez, które dotyczą stale powtarzających się związków między określonymi kategoriami ekonomicznymi. Na przykład, obserwacja wielu transakcji zaciągania kredytów przez firmy pokazuje, że wzrostowi stopy oprocentowania kredytów, przy pozostałych warunkach niezmienionych, towarzyszy spadek popytu na kredyty i odwrotnie: obniżka owej stopy powoduje wzrost popytu na kredyty.

Na podstawie tej obserwacji można wysunąć hipotezę, że zależność między stopą oprocentowania kredytów a popytem na kredyty ma charakter różnokierunkowy.

W stosowaniu indukcji należy unikać błędu, który polega na nieuzasadnionym utożsamianiu następstwa zdarzeń z istnieniem między nimi związku przyczynowo-skutkowego (post hoc, ergo, propter hoc - po tym, a więc wskutek tego) (Caban i inni 2001: 24). Z tego faktu, że w określonym roku w państwie wystąpił deficyt budżetowy, czemu towarzyszył wzrost inflacji, nie wynika, iż jej przyczyną był właśnie deficyt budżetowy. Przyczynami inflacji może być liberalna polityka kredytowa lub podwyżki pośrednich podatków (VAT i akcyza).

Poza poszukiwaniem praw ekonomicznych poprzez obserwagę rzeczywistości i uogólnienie wyników obserwacji, ekonomiści starają się również znaleźć zależności ekonomiczne przez wydedukowanie Ich z pewnych założeń o zachowaniu się obiektów, których te zależności mogą dotyczyć (producentów, konsumentów, inwestorów itd.). Metoda dedukcji polega na wnioskowaniu logicznym, dzięki któremu na podstawie uznania prawdziwości pewnych sądów (przesłanek) uznaje się prawdziwość innych sądów (wniosków). Takie postępowanie badacze rozpowszechnione jest szczególnie wśród ekonomistów matematycznych. W ten sposób powstają różne teorie ekonomiczne, których twierdzenia tyle są warte, ile warte są ich przesłanki - założenia. Skąd się biorą owe założenia? Nie są one zupełnie nie związane z