3784501548

20 Tadeusz Zagrodnik

Kolejnym punktem analizy jest koncentracja inwestycji w papiery wartościowe, stanowiące dla banków w zakresie lokowania kapitału pieniężnego główną alternatywę dla prowadzenia akcji kredytowej. Portfel papierów wartościowych będących w dyspozycji banków działających w Polsce stanowi jeden z najistotniejszych składników ich majątku. Zdecydowana dominacja instrumentów wyemitowanych przez Skarb Państwa sprawia, iż jest to pozbawiona ryzyka kredytowego działalność inwestycyjna konkurencyjna w stosunku do działalności kredytowej, obciążonej znacznym ryzykiem. Inwestycje w papiery wartościowe odznaczają się na tle innych badanych wielkości znacznym stopniem koncentracji. Najbardziej prawdopodobną przyczyną takiego stanu rzeczy jest fakt, iż są one skupione w największych bankach detalicznych, które ze względu na znaczną nadwyżkę zobowiązań wobec klientów niefinansowych nad należnościami od nich, występują na rynku pieniężnym w roli kapitałodawców netto i nabywają znaczne pakiety dłużnych papierów wartościowych. Lata 2001-2003, według wskaźników WHH i WK (15), przyniosły spadek trendu wzrostowego koncentracji tej wielkości, być może przez to, że rosnące potrzeby pożyczkowe budżetu, tj. wzrost podaży papierów skarbowych i jednoczesny wzrost ryzyka kredytowego w okresie recesyjnym, powodują swoistą popularyzację tego substytutu działalności kredytowej, czyniąc ją popularną również wśród mniejszych banków.

Innym obszarem pomiaru poziomu koncentracji w polskim sektorze bankowym są składowe wyniku finansowego banku. Wynik z tytułu odsetek oraz wynik z tytułu prowizji są to pozycje o największym udziale procentowym w wyniku na działalności bankowej - pozycji, która z kolei najpełniej obrazuje wielkość wypracowanego przez bank zysku w drodze operacji typowo bankowych. Wynik z tytułu odsetek tworzy wynik na działalności bankowej średnio w 60-70%, natomiast wynik z tytułu prowizji w 17-20%. Oczywiście proporcje te są płynne i zależą od efektywności banku, roli tradycyjnego pośrednictwa depozytowo-kre-dytowego, rozwoju nowych form pośrednictwa finansowego oraz otoczenia makroekonomicznego.

Dla przykładu, w warunkach deflacji, przy niskich stopach procentowych rośnie rola przychodów prowizyjnych. Pomiarowi stopnia koncentracji poddano sam wynik finansowy brutto, powstały po obciążeniu wyniku na działalności bankowej kosztami działania banku, odpisami amortyzacyjnymi, korektą o saldo pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych, korektą różnicy wartości rezerw i aktualizacji oraz wyniku na operacjach nadzwyczajnych. Użyte miary koncentracji wskazują jednoznacznie, iż w analizowanym okresie mamy do czynienia z ciągłą koncentracją w obszarze składowych wyniku na działalności bankowej oraz wyniku brutto. Oznaczałoby to, iż beneficjantami zysków w sektorze jest z roku na rok coraz mniejsza liczba banków i w tym obszarze można mó-