7133531625

MIĘDZY HISTORIĄ A POETYKĄ. OD NIEWOLNICTWA DO KULTURY MASOWEJ

Cały zysk z waszej nauki języka. Że umiem teraz przeklinać.

W. Shakespeare'

1

W roku 1993, a więc niewiele lat po obaleniu ustroju komunistycznego, jeden z najważniejszych naówczas młodych poetów należących do tzw. pokolenia „bruLionu”, Marcin Baran pesymistycznie konstatował: „poezję czytają poeci, krytycy, może jeszcze studenci polonistyki”^{1 2}. I choć może były to słowa cokolwiek przesadzone, to jednak - gdy odczytujemy je na nowo, z bagażem doświadczeń niemalże dwudziestu lat, jakie od tego dnia minęły - zdają się trafnie oddawać rzeczywiste preferencje lekturowe czytelników z przełomu wieków. Jak się wydaje, za znaczącą cezurę, swoisty słup graniczny dla owych przemian, których efekty obserwujemy obecnie, należy uznać rok 1989, kiedy to wraz z końcem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i naturalnym rozkładem tzw. „drugiego obiegu”, a zarazem rozwojem wolnego rynku obiegu dóbr kultury rządzącego się prawami ekonomii, a nie (jak to się działo dotychczas) patriotycznie pojmowaną „kwestią smaku” czy też „odurzającym zapachem wielkich słów”³ poezja (a wraz z nią wiersz jako nieodłączny element poetyckiej dykcji) z „towaru pierwszej potrzeby”, jakim była jeszcze w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku, stała się elementem marginalnym (a w każ-

1

   W. Shakespeare, Burza, tłum. S. Barańczak, Kraków 2008, s. 10.

2

   M. Baran, K. K o e h 1 e r, M. Ś w i e 11 i c k i, Nowe „Dziady”, „Res Publica Nowa” 1993, nr 6, s. 9-12.

3

   Cytowany wy imek pochodzi z tekstu R.GrupińskiegoC/ wspaniali mężczyźni odpodstawowych wartości..., „Kultura” 1988, nr 9, s. 13-23. Cyt. za: A. Nasiłowska, Literatura okresu przejściowego 1975-1996, Warszawa 2006, s. 162.