7133531629

1. Między historią a poetyką. Od niewolnictwa do kultury masowej

dialogiczności oraz (6) tzw. signijying¹⁹, czyli predylekcjądo multiplikacji znaczeń, celowego aktywizowania różnych obszarów semantycznych i interpretacyjnych odniesień²⁰.

Dominacja opresywnej kultury białych Amerykanów nie dała - czego skromną eg-zemplifikacją są zreferowane powyżej formy aktywności twórczej Afroamerykanów -spodziewanego efektu: nie zatamowała rozwoju ich własnej kultury, ale - co wydaje się być zjawiskiem naturalnym - z biegiem czasu coraz silniej przekształcała się w jej negatywny punkt odniesienia. Z jednej strony przyczyniając się do zwrotu ku obyczajom i wierzeniom ludowym (jako niezrozumiałym dla białych), a z drugiej - ugruntowując w świadomości czarnej społeczności „niechęć, wręcz wrogość zarówno do języka białego człowieka, jak i jego cywilizacji”²¹ - niechęć, która z czasem stanie się trwałym elementem postawy buntu wobec zinstytucjonalizowanej opresji: wykluczenia i marginalizacji, czy też (mówiąc ogólniej) wszelkiego rodzaju społecznej niesprawiedliwości. Jego ważnym narzędziem - dodajmy: narzędziem walki jednej ideologii przeciw innej - będzie także język²² i sztuka. O żywotności przekazywanej z pokolenia na pokolenie tradycji poezji oralnej najlepiej świadczy chyba stwierdzenie wspominanego już H. L. Gatesa Juniora, iż pierwszą rapującą osobą, jaką w swym życiu usłyszał był jego własny ojciec - urodzony w 1913 roku Henry Louis Gates Senior. Choć ani on, ani też żaden z jego rówieśników nie określał wykonywanych przez siebie tekstów mianem „rapowania”, to w istocie niczym się one od rapowania nie różniły”.

3

Taka sama atmosfera wykluczenia i izolacji, jaka była udziałem pierwszych czarnoskórych mieszkańców kontynentu północnoamerykańskiego w XVII wieku towarzyszyć będzie również wystąpieniom usuwanych na margines życia społecznego wielkich miast młodych afroamerykańskich i latynoskich przedstawicieli społeczeństwa amerykańskiego, którzy w połowie lat siedemdziesiątych ubiegłego stulecia zapoczątkują w nowojorskim Bronxie ruch młodzieżowy zbudowany na ideologii buntu przeciw „prześladowaniom

¹⁹    Termin pochodzi z pracy Henry ‘ ego Louisa Gatesa Juniora The Signijying Monkey: A Theory of Afńcan-American Literary Criticism, Oxford 1989.

²⁰    K. Andrzejczak, op. cit., s. 16. Istotnym elementem tradycji signijying (i - jak się okaże - również utworów rapowanych), na który zwraca uwagę Gates, jest element współzawodnictwa. Oczywiście nie możemy powiedzieć, że współczesna literatura afroame ty kańska czy wyrastająca z „czarnych korzeni” popkultura powiela wzorce zaczerpnięte z twórczości oralnej. Bardziej adekwatnym określeniem w tym przypadku byłaby twórcza reinterpretacja. Jide: F. P. B rown, Performing the Word: African American Poetry as Yernacular Culture, Rutgers 1999, s. 28.

²¹    K. Andrzejczak, op. cit., s. 16. Cf. H. L. Gates, Jr., Foreword, [w:] TheAnthology ofRap, ed. A. Bradley, A. Dubois, New Haven & London 2010, s. XXIII.

²²    Przedstawiciele subkultury hiphopowej posługują się własnym, specyficznym językiem, to znaczy slangiem będąc)'m odmianą języka narodowego opartą na odrębności środowiskowej jego użytkowników (przeciwnie do dialektu, który warunkowany jest poprzez odrębność terytorialną), a różniącym się od języka ogólnego leksyką (w ty m odmiennym od zwyczajowego użyciem słownictwa ogólnego) i frazeologią. Język ten nie służy wyłącznie komunikacji, ale jest również środkiem wyrażania sposobu przeżywania rzeczywistości, li de: A. Rychła, Ucieczka, bunt, twórczość. Subkultura hiphopowa w poszukiwaniu autentycznego stylu życia. Kraków 2005, s. 18.

²³    H. L. Gates, Jr., Foreword, op. cit., s. XXII. Następstwo gatunków powstających w oparciu o signifying (od call/respons patterns poprzez the dozens i toasts do rapu) analizuje Gates na stronach XXII--XXIV cytowanego tekstu.

15