8476758636

62. KONFERENCJA OGÓLNA IFLA 351

kontakty interpersonalne, i to we wszystkich typach bibliotek, podobnie jak zredukowała je telewizja. A mimo to buduje się wielkie biblioteki z myślą o szerokiej publiczności. Projekt głównej biblioteki publicznej w Szanghaju przewiduje powierzchnię 80 000 m², 38 czytelni na 3036 miejsc, 13 200 000 wol., z czego 800 000 z wolnym dostępem do półek, i 320 miejsc z urządzeniami do tłumaczeń. Cała ta biblioteka ma być skomputeryzowana i wyposażona w system telekomunikacyjny umożliwiający dostęp do informacji światowej. Będzie to zatem kolos zdolny przyćmić najstarsze biblioteki europejskie i amerykańskie (Wang Liii: The establishment and development of the three-level network of modern Shanghai public libraries). Spotkają się w nim czytelnicy reprezentujący uczniów, studentów i profesjonalistów, rencistów i gospodynie domowe, czyli najszerzej traktowana publiczność biblioteczna.

KSZTAŁCENIE I DOKSZTAŁCANIE BIBLIOTEKARZY

Zmiany we współczesnym świecie wymagają też konieczności zmian w bibliotekarstwie, skłaniają do zastanowienia się nad sytuacją zawodową bibliotekarzy i ich kształceniem. Wszyscy dostrzegają taką potrzebę, ale nikt nie wie dokładnie, na czym owe zmiany mają polegać. Jest to oczywiste, ponieważ wszelkie charakterystyki i analizy bardzo szybko tracą aktualność. Wiąże się to z: a) przemianami polityczno-gospodarczymi na poziomie makro, jak np. w Chinach, i ilościowym rozwojem bibliotek; b) wprowadzeniem nowych technologii do bibliotek; c) zmianami programów nauczania w bibliotekarskich szkołach akademickich; d) spadkiem lub wzrostem prestiżu zawodowego bibliotekarzy w różnych środowiskach: lokalnym, akademickim, szkolnym itp.

Jest oczywiste, że prestiż każdego zawodu zależy od stopnia jego profesjonalizacji. W bibliotekarstwie amerykańskim rozróżnia się dwa pojęcia. Jedno odpowiada licencjatowi (licensure) albo akredytacji zawodowej traktowanym jako wprowadzenia do zawodu upoważniające do jego wykonywania, a drugie oznacza właściwą profesję (profession), której specyficzność polega na łączeniu umiejętności praktycznych z gotowością pomagania i służenia innym (Evelyn Daniel: Libr ary Information science education in the United States. Looking bac - looking forward).

Tak więc profesjonalista jest nie tylko sprawny w swoim zawodzie, ale również skłonny do rozpatrywania go w szerszym kontekście społecznym i wyciągania poprawnych wniosków z obserwowanych zjawisk. Amerykanie nazywają to uprawianiem filozofii zawodowej. Współcześnie podstawę tego filozofowania stanowi wiedza o czytelnikach i użytkownikach określanych jako klient (customers) bibliotek (Darlene E. Weingand: The continuing education customer: key to effectiue program dewelopment). Społeczny kontekst jest traktowany szeroko i obejmuje odrębności kulturowe, etniczne, rasowe i wiekowe, stosunki interpersonalne, warunki materialne, funkcjonujące systemy wartości, a zwłaszcza okoliczności sprzyjające kształceniu. Dla bibliotekarzy ważne są oczekiwania i satysfakcja tych, którzy korzystają z biblioteki. Obowiązuje zasada, że „customer is always right”, czyli klient ma zawsze rację. Dla bibliotekarzy amerykańskich jest oczywiste, że akademickie studia bibliotekoznawcze muszą być zorientowane teoretycznie i badawczo. W przeciwnym razie ich obecność w strukturze organizacyjnej uniwersytetu byłaby nieuprawniona. Zachowanie proporcji między częścią praktyczną i teoretyczną w programach akademickiego kształcenia bibliotekarzy nie jest łatwe. Rozwój technologii elektronicznych i wprowadzanie ich do bibliotek wymusza zmiany w programach nauczania. Badania przeprowadzone w czterech uniwersyteckich szkołach bibliotekarskich (Berkeley, Iowa, Luizjana i Tennessee) wykazały, że w 1971 r. problematyka techniczna stanowiła 7% całości programów, a w 1994/1995 już 41% (Shaoyi He: 1T - Oriented courses in LIS curricula: a comparison among four LIS schools). Osią programów stają się: zautomatyzowane systemy biblioteczne, multimedia, przetwarzanie informacji w trybie Online, systemy analityczne, bazy danych, gromadzenie i przetwarzanie informacji itp. Technika elektroniczna wywiera dziś ogromny wpływ na profesjonalizację zawodu bibliotekarskiego, i to nie tylko w Stanach Zjednoczonych, ale również m.in. w krajach azjatyckich, takich jak Japonia, Korea Południowa czy Singapur. Telekomunikacja i komputer rewolucjonizują struktury biblioteczne oraz sposoby zarządzania nimi, a to wpływa na zmiany programów uniwersyteckiego