6830719868

Groteska _r hiperhnla. Iftota

Groteska¹- rodzaj satyry silnie deformujący rzeczywistość, o elementach karykatury i fantastycznych stylizacji.

Cechy groteski²:

-fantastyka, upodobanie do form osobliwych, ekscentrycznych, przerażających, monstrualnych, wyolbrzymionych i zdeformowanych (stąd związek z brzydotą i karykaturą)

-absurdalność wynikła z braku jednolitego systemu zasad rządzących światem przestawionym i z równoczesnego wprowadzenia rozmaitych, często sprzecznych porządków motywacyjnych, np. baśniowego i naturalistycznego, mitologicznego i satyrycznego, psychologicznego i religijnego, w rezultacie czego świat groteskowy nie poddaje się logicznej interpretacji

-niejednolitość nastroju, przemieszanie pierwiastków komizmu i tragizmu, błazenady z motywami rozpaczy i przerażenia, demoniczności z trywialnością, satyryczności z bezinteresownym estetyzmem

-prowokacyjne nastawienie wobec utrwalonej w świadomości społecznej zdroworozsądkowej wizji świata i parodystyczny stosunek do komunikacji literackich i artystycznych (stąd związek z parodią, trywialnością i burleską)

-niejednorodność stylów, łączenie skłóconych wzorców stylowych, ostentacyjne demonstrowana inwencja, mieszanie mowy wykwintnej z wulgarnością, kontrastowanie sposobu wysłowienia z sytuacją wypowiedzi

Termin groteska pojawił się dopiero na przełomie XV i XVI wieku we Włoszech. Etymologia słowa groteska pochodzi od wł. grotta- podziemie, grota, jaskinia. Nazwano tak malarstwo ornamentacyjne odkryte podczas wykopalisk na ścianach podziemi Złotego Domu Nerona w Rzymie. To malarstwo z I w. n. e., mające źródła w Azji Mniejszej, charakteryzowało się połączeniem motywów roślinnych, ludzkich i zwierzęcych, i stało się przedmiotem naśladowania i upowszechniania nazwy oznaczającej odtąd mieszanie wszelkich norm heterogenicznych dających efekt dziwaczności, absurdu i fantazji.

W^r rozmaitych formach i postaciach groteska jest właściwie obecna we wszystkich okresach literackich zwłaszcza w literaturze epok podważających konwencje klasycystyczne i kanony estetyczne oparte na regułach realizmu i weryzmu. Dlatego częściej dostrzega się formy groteskowe w średniowieczu, baroku, romantyzmie, modernizmie, aniżeli w pozostałych epokach.

W obrębie literatury najczęściej pojawia się w epice i dramacie, chociaż w literaturze XX w. uobecnia się również w liryce (wszystkie rodzaje literackie).

1

Słownik terminów literackich. Teoria i nauki pomocnicze literatury, red. Stanisław Sierotwiński, Wrocław 1970, hasło: „groteska".

2

Słown/k terminów literackich, red, Janusz Sławiński, Wrocław 19B8, hasło: „groteska".