Rozdział 1. Istota jednostek samorządu terytorialnego
- zasad określenia wysokości sumy, do której organ wykonawczy JST może samodzielnie zaciągać zobowiązania,
- zasad współdziałania z innymi JST, jeżeli jest to związane z koniecznością wydzielenia majątku;
10) podejmowanie uchwał w innych sprawach zastrzeżonych ustawami do kompetencji organu stanowiącego JST.
Ustawa o samorządzie gminnym, ustawa o samorządzie powiatowym i ustawa o samorządzie województwa przewiduje możliwość utworzenia komisji stałych i doraźnych organu stanowiącego JST w celu zmniejszenia jego obciążenia pracą oraz lepszego zapoznania się przez radnych z zagadnieniami, które będą przedmiotem prac organu stanowiącego JST. W tym też celu powołuje się, np. komisję budżetową, która pracuje nad projektem budżetu JST i nad odpowiednią uchwałą przyjmującą budżet oraz inne komisje stałe i doraźne organu stanowiącego JST (np. komisja oświaty, komisja kultury, komisja bezpieczeństwa, komisja gospodarki komunalnej, komisja polityki gospodarczej).
W celu kontroli działalności organu wykonawczego JST oraz jednostek organizacyjnych JST organ stanowiący JST powołuje komisję rewizyjną. W skład komisji rewizyjnej wchodzą radni z wyjątkiem radnych pełniących funkcje przewodniczącego i wiceprzewodniczącego organu stanowiącego JST oraz radnych będących członkami organu wykonawczego JST. Komisja rewizyjna opiniuje wykonanie budżetu i występuje z wnioskiem do organu stanowiącego JST w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium organowi wykonawczemu JST. Wniosek w sprawie absolutorium podlega zaopiniowaniu przez RIO. Komisja rewizyjna wykonuje też inne zadania zlecone przez organ stanowiący JST w zakresie kontroli. Uprawnienie to nie narusza kompetencji innych komisji po-woły wanych przez organ stanowiący JST.
Organ wykonawczy JST (zarząd JST) spełnia ważną funkcję w zarządzaniu JST. W gminie organem wykonawczym od listopada 2002 r. jest wójt, burmistrz, prezydent miasta wybierany przez mieszkańców w wyborach samorządowych (w latach 1990-2002 funkcjonował zarząd gminy na czele z wójtem w gminie wiejskiej, burmistrzem lub prezydentem miasta w gminie miejskiej). W wyniku nowelizacji ustawy o samorządzie gminnym znacznemu wzmocnieniu uległa pozycja wójta, burmistrza, prezydenta miasta wobec rady gminy / rady miasta, gdyż może on być odwołany tylko w drodze referendum lub przez prezesa Rady Ministrów na wniosek wojewody, jeżeli permanentnie narusza przepisy Konstytucji RP lub ustaw i nie zaprzestał dokonywania takich naruszeń mimo wezwań wojewody. Stąd też praktycznie może dojść do osłabienia funkcji kontrolnych rady i koncentracji władzy oraz zarządu majątkiem w rękach wójta, burmistrza, prezydenta miasta. Wójt, burmistrz, prezydent miasta jest kierownikiem odpowiednio urzędu gminy / urzędu miasta i powierzono mu nadanie w formie zarządzenia regulaminu organizacyjnego urzędu gminy / urzędu miasta.
W powiecie i województwie funkcje organu wykonawczego wykonuje zarząd, w skład którego wchodzi przewodniczący, jego zastępcy oraz pozostali członkowie. Przewodniczącym zarządu powiatu jest starosta, a zarządu województwa marszałek województwa. Przewodniczący zarządu powiatu jest jednocześnie kierownikiem jednostki pomocniczej, przez którą zarząd wykonuje swoje zadania, tj. starostwa powiatowego, a przewodniczący zarządu województwa - urzędu marszałkowskiego.
22