1299076277

Wstęp

Cyganie czy Romowie?

Odmienność przyciąga i jednocześnie odpycha. Wiedzą o tym wszyscy ci. którzy zetknęli się z tzw. cygańszczyzną. W szkole, na ulicy czy w supermarkecie na widok grupki kobiet w długich spódnicach niemal bezwolnie chwytamy się własnych torebek i portfeli, z niepewnym zaciekawieniem przyglądamy się mężczyznom w kapeluszach. A przecież jesteśmy zakochani w cygańskiej muzyce. Jacy ONI są, jak żyją, jakie mają cele? Czy potrafią kochać tak mocno, jak śpiewają o tym w swoich pieśniach? Czy naprawdę kobieta jest w sensie społecznym mniej wartościowa od mężczyzny? To są Cyganie czy Romowie? Prezentowana książka ma wyjaśnić te wątpliwości.

Europę zamieszkują różne grupy określane wspólnym mianem „Cyganie", które charakteryzują się dużym zróżnicowaniem językowym (dialektycznym), kulturowym i społecznym. Różnice te dotyczą sposobu życia i wierzeń. Cyganie dzielą się na wiele lokalnych wspólnot, związanych z różnymi krajami i regionami, które zazwyczaj nie asymilują się, lecz adaptują do lokalnej kultury i języka. Niektóre z tych wspólnot są ze sobą spokrewnione, niektóre powiązane ponadlokalną organizacją zwierzchnictwa.

Współcześnie przyjęto, że Cyganie dzielą się na cztery podstawowe grupy:

1.    Romowie — jest to najliczniejsza grupa, rozproszona po całym świecie.

2.    Manusze — tak określają się Cyganie żyjący we Francji, we Włoszech, Niemczech oraz w Ameryce Północnej, dokąd zapewne wyemigrowali.

3.    Sinti — mieszkający w Austrii, Szwajcarii, Włoszech, Niemczech i przygranicznych rejonach Francji, przez niektórych badaczy utożsamiani są z Manuszami.

4.    Kale — nazywani inaczej Gitanos, zamieszkujący Hiszpanię, Portugalię oraz południowo-zachodnią Francję¹.

Do grupy Romów zalicza się szereg podgrup, m.in. Kelderasze, Lowarzy, Cura-ra, Bojasza, Machwaja. Każda z tych podgrup dzieli się na tzw. nada związane z dłuższym pobytem w jakimś kraju, np. nacia Grekuria oznacza Romów Keldera-

1

J. R Liegeois, Mutation Tsigane, Paris 1971, s. 60 i dalsze.