1841899687

8 JACEK MAZIARSKI

taż-portret”. Autorka tej ostatniej pracy formułuje swój sąd w sposób następujący:

„Przy tym reportaż zdradza nierzadko tendencje bardziej lub mniej wyraźnego zbliżenia do opowiadania a nawet powieści, ale decydującym momentem okazuje się tu wszelako nie podejście pisarza do realnego, życiowego materiału, a zagadnienia

kompozycji, swoistość budowy fabuły, specyfika sposobów tworzenia obrazu artystycznego” ¹⁴).

Z polskich teoretyków stanowisko zbliżone do opinii badaczy radzieckich zajął Jan Koprowski w artykule „O reportażu prasowym”.

„Dopiero sposób potraktowania materiału, sposób jego ujęcia i opracowania powie nam czy mamy do czynienia z reportażem, opowiadaniem, nowelą czy felietonem:*

Jedno jest pewne: treścią reportażu muszą być bieżące, aktualne wydarzenia, na wskroś współczesne, palące problemy życia; bardzo rzadko tematem reportażu może stać się wydarzenie historyczne i to jedynie takie, którego konsekwencje trwają w teraźniejszości, które w jakiejś mierze wpływa na dzień dzisiejszy” ^,5).

Obok cytowanej powyżej pracy E. Żurbiny, wyróżniającej się wszechstronnością ujęcia problemów budowy, obrazowania, stylu, fabuły, narracji i podziału reportażu na charakterystyczne rodzaje, szczególnie cennym przyczynkiem do poznania struktury gatunku jest praca Reinera K u n ze: ,,Istota i znaczenie reportażu” ^lfi). Autor doszukuje się specyfiki gatunkowej w najmniejszych cząstkach treściowych utworu, z których jak z cegiełek zbudowany jest reportaż. Za charakterystyczną dla reportażu cząstkę uważa R. Kunze „obraz dokumentarno-literacki (das dokumentarisch-literarische Bild).

„Obraz dokumentarno literacki (jako obraz specyficzny dla reportażu) stanowi konkretne, a równocześnie uogólnione przedstawienie ludzkiego życia, w którym rzeczywistość odbija się w sposób bezpośredni, a wybór elementów oraz ich twórcze przetworzenie posiadają walor estetyczny” ^,7).

Oprócz obrazów dokumentarno-literackich, decydujących o swoistości gatunku, R. Kunze rejestruje w reportażu także obrazy literackie (das literarische Bild) oraz przedstawienia pojęciowe (die begriffliche Dar-stellung), które odgrywają jednak w konkretnych utworach rolę tylko uzupełniającą i pomocniczą.

Wypada zaznaczyć, iż ze względu na nieco odmienny punkt widzenia oraz próbę ujęcia problemu reportażu od strony podstawowych jednostek jego wewnętrznej struktury, R. Kunze zajmuje stanowisko odosobnione, wyraźnie odróżniające się od innych, cytowanych powyżej opracowań operujących struktura]istycznym kryterium specyfiki gatunku.

III. Charakterystycznym przykładem dla trzeciej płaszczyzny poszukiwań teoretycznych, płaszczyzny wyznaczanej przez analizę specyfiki procesów poznania w reportażu, może być pochodzące jeszcze

^,4) W tomie: Puti sov’etskogo oćerka. Sbornik liferaturno-kritićeskich stat’ej. Sov. Pisat’el\ Leningrad 1958, str. 244—245.

¹⁵) W.: Prasoznaw&two, nr 2, 1956 r. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Warszawskiego, str. 182.

^,6) R. Kunze: Wesen und Bedeutung der Reportage. Wyd. Deutscher Schrift-stellerverband. Heft 17, 1960 r.

¹⁷) Ibid. str. 32.