2221831690

147

Recenzje

dokonywane w sklepach handlu detalicznego (przy czym ośrodek charakteryzowany jest w tym przypadku przez stosunek ilości sklepów na odcinku blokowym między dwiema poprzecznymi ulicami do ilości budynków na rozpatrywanym odcinku ulicy).

Stopień centralności poszczególnych ośrodków zakupu, określony jako stopień intensywności podróży po zakupy (frekwencja klientów), jest analizowany przy pomocy metody rozwiniętej przez autora. Metoda ta polega na obliczeniu wartości zaopatrzenia i wyznaczaniu wskaźnika częstotliwości zakupów dla każdej branży w przyjętym odcinku czasowym (np. w ciągu roku), określeniu centralności sklepów przy założeniu równomiernego rozdziału ogólnej masy klientów na poszczególne miejsca zakupów i wyznaczeniu różnic w liczbie zatrudnionych między miejscami zakupów każdej branży, określeniu centralności poszczególnych miejsc zakupów i wreszcie określeniu stopnia centralności poszczególnych ośrodków zakupu.

W ten sposób, poza głównym, śródmiejskim ośrodkiem handlowym zostały wyznaczone podległe mu 22 ośrodki zakupów, dające się uporządkować w ramach czteroszczeblowej struktury hierarchicznej. Wyróżniono trzy ośrodki pierwszego rzędu oraz odpowiednio dla dalszych szczebli — cztery, dziewięć oraz sześć ośrodków. Ich rozkład przestrzenny (w postaci trzech współśrodkowych pierścieni) zależny jest od rozmiesźczenia ludności oraz miejskiej sieci komunikacyjnej i nie odpowiada żadnemu ze znanych modeli teoretycznych.

Na podstawie podobieństwa struktur branżowych (według podgrup statystyki handlu RFN) w poszczególnych ośrodkach (analiza korelacji) dokonano typologii ośrodków zakupu. Wyróżniono cztery grupy cechujące się wewnętrznym podobieństwem struktury, zaś grupa piąta jest po prostu zbiorem wszystkich pozostałych ośrodków o prostej strukturze, odmiennej dla każdego ośrodka. Analogiczny sposób postępowania, zastosowany dla ustalenia udziału grup towarów o różnej częstotliwości zakupów w centralności poszczególnych ośrodków, wykazał większą homo-geniczność struktur niż przy analizie samej struktury branżowej sklepów. Obie typologie, a zwłaszcza ta druga (oparta na podziale popytu konsumpcyjnego — według częstotliwości zaspokajania — na krótko-, średnio- i długookresowy), ukazują wyraźną tendencję do dwóch alternatywnych typów lokalizacji zorientowanej na obszary mieszkaniowe (głównie popyt krótkookresowy) oraz na połączenia komunikacyjne (głównie popyt średniookresowy).

Nowością jest uwzględnienie przez autora w studium tego typu badania stopnia zadowolenia ludności miejskiej z zaopatrzenia towarowego. Dokonuje tego na podstawie danych dotyczących braków w możliwościach zakupów, zebranych przy spisie mieszkań przeprowadzonym przez Urząd Statystyczny w Monasterze w r. 1968. Autor stwierdza, że stopień zadowolenia ludności z zaopatrzenia towarowego w mieście zależny jest od jakości systemu ośrodków centalnych. Stwierdzono przy tym wyraźny pozytywny związek między stopniem centralności ośrodka zakupu a zadowoleniem kupujących w poszczególnych dzielnicach miasta. Niedostatki w możliwościach kupna nie mają większego znaczenia w śródmieściu, ale znacznie nasilają się w dzielnicach peryferyjnych, co jest przyczyną niezadowolenia ich mieszkańców.

Określenie stopnia zadowolenia z zaopatrzenia mieszkańców poszczególnych dzielnic Monasteru i porównanie istniejącego stanu rzeczy z planem rozwoju miasta do r. 2000 ma być podstawą do podjęcia prawidłowych decyzji planistycznych.

Omawiane studium jest pracą doktorską wykonaną w Instytucie Geografii na uniwersytecie w Monasterze. Praca odznacza się jasnym i logicznym układem. Na korzyść autora przemawia także duża zwięzłość, trafność i konkretność w roz-