2554271272

ROZDZUI IV ZIIMII POI'HI PO WIOSNIf IUO0W

PZ141A1N05C POLITYCZNA NA ZIEMIACH POŚSŚIOI

■ Rozwój ruchu ludowego

Ruch ludowy powstał (od konwc XIX w. w zibo rze austriackim. aby poprawi.' trudny sytuację ga-llcypkkh chlopow. Problem cm tym zimowali się przedstawiciele rożnsch środowisk. nln propa-ptOf spółdzielczości ir-ancituk SUtczyk. ksiydz Stanisław Moi.ilus.sk i oni małżeństwo Maria i Bolesław Wysłouchowie. Działacze uwatalk U ludność wwjsky nalały uświadomić politycznie I wilczyc do tycia narodowego W 1895 r. utworzono Stronnictwo ludowo (SU - pierwszy polaki partię chtopwLą. która wkrótce zmieniła nazwę na Polskie Stronnictwo Ludowe W tego programie były pcntulaty socjalne I polityczne. min. nadania praw wyborczych chłopom W 1915 r. w partit doszło do rozłamu na dwa stronnictwa: tkuplajyce biedniejszych chłopów PM-I.iwie* oraz PSL-Pia»t. kierowane przez Winse-ntrjco Witosa Poza Galicy ruch ludowy Me rozwiał się na znaczycy skalę

CIIKAWOSTKA

■ Rewolucja 1905 roku

Klęski Roili w wolnie z laponly w latach 1904-1905 ujawniły słabość rosyjskiego Imperium. Niezadowolone społeczeństwo zaczęło domagać clę reform. W niedzielę 22 itycznu 1905 r. w Peters-burgu przed siedziby cara - Pałacem Zimowym -odbyła Hę pokojowa demonstracja k) uczettnlcy zostali jednak zaatakowani przez wojsko. Zglnęfo około tytfyca demonitrantow.

Wydarzenie to, nazwane krwawy niedzielę, wywołało lalę protestów 1 itrajków w całej Rosji. TakZe w Królestwie Polskim doszfo do matowych wystypwn przeciwko władzy carskiej Przeprowadzono ye przede wszystkim w największych ośrodkach przemysłowych - w Warszawie. Lodzi. Białymstoku. Zagłębiu Dąbrowskim oraz Staropolskim.

Większość robotniczych demonstracji została krwawo stłumiona przez rosyjskie wewsko. Mimo to w październiku 1905 r. polskie fabryki przyłączyły się do ogłoszonego w Rosji strajki powszechnego. Oprócz polepszenia warunków pracy domagano się auloncenll I praw dla narodu polskiego, zwłaszcza w zakresie szkolnictwa. W latach 1905-1906 srybochaty strajki szkolne. Młodzie* szkolna I akademicka tędalapotonlzacji szkół. Do wyslępleó doszfo takie na wsi.

Prhtaf foncinkUm Luiowr s*u najdłużej utnie It-t P*»^ł P»«U pełrtycmt l*napowjmr. które obecwar driała na ww pcjitys rrses nadal urywa Wjaaowy nazwy

Móawa bacytcaey rj sssmn U cy ■ faaoe sodmwi etrełUryew

HcpewurwSMrt. W«a>t r ootneami ranpaan rury*) >an ac*sX0oiCC Zrfml tOOSr Dy* (sarwszyn ui OiZym ztittrtn mfOpmnmn p j*ow*o carasasw od cr«8ów pomure* łhczr**w»9Q

130

■    Skulki rewolucji 1905 roku

Pod wpływem wyrtypień z lat 1905-1907 polep szyła się tytuacja Pcłików w Królestwie Polskim. Polscy posłowie zasiedli w nowo utworzonym rosyjskim parlamencie - Dumie Państwowej. Władze carskie zezwoliły na tworzenie legalnych stowarzyszeń, wprowadzono tez tolerancję rełi gliny Zakończyły się prześladowania ze względu na wyznanie, jednak car nadal me zgadzał saę na legalizację Kościoła unickiego,

Pewne ustępstwa dotyczyły teł poi skargo szkolnictwa. Pozwolono na zakładanie polskich szkół prywatnych. Większość tych placówuk pciwitiwila z inicjatywy działaczy organizacji o nazwie Polska Macierz Szkolna W szkołach puNwinych jednak dalej obaw iy żywa I język rosyjski. Rosjanie nie zgodzili saę też na pokmizację uczelni wyższych. Wjjętktem było otwarcie na Unrwersytecs# War-szawskim katedry' literatury i języka polskiego z polskim językiem wykładowym.

Nowe sojusze międzynarodowy zawiyzane na przelotnie XIX i XX w. ostatecznie rozbiły dotychczasowy jedność państw zaborczych. W tej sytuacji w Polakach odżyły nadzieje na odzyskanie niepodległości Przedstawiciele różnych sil politycznych byli jednak świadomi, że Polacy nie sy w stanie dokonać tego sami.

■    I>/lalalność polskich partii politycznych

Rewducja 1905 r. zwiększyła aktywność polskich partu politycznych. Ffostulaty robotników poparła intemacjonahstyczna SDKPiL. Uważała jednak. te można je zrealizować tylko we współpracy z robotnikami rosyjskimi. Podobne stanowisko zajmowała część działaczy PPS - partii, która była najhardziej zaangażowana w walkę rewolucyjny. Na tym tle w ugrupowaniu doszfo do rozłamu.

Część organizacji - tzw. młodzi - popierała wy tycznie postulaty socjalne, natomiast tzw. starzy - forsowani przez lozefa Piłsudskiego - na pierwszy plan wysuwali potrzebę odzyskami niepodległości .Starzy* rozbudowy wali Organizację Bojowy. która podjęła walkę zbrojny. W 1906 r. doszfo do podzazłu partii na PPS-Frakcję Rewolucyjny (.starzy11 PPS-lewicę (.młodzi W okresie rewolucji zaktywizowały się również polskie środowiska narodowców. Przywódca endecji Roman Dmowski uważał, ze kryzys w imperium carskim jest dobrym momentem, aby dyzyC do autonomii Królestwa Polskiego.

Opcja proeustrucka - Józie PUsodsU	Opcji prorosylska - Roman Dmowski
Drtalacj* IW Su hql AawMskKylnaj tramę ni cdryifcarw* rwooóbgtoscl a*ls«il w« moókiocy z •Aamcanl 1 przaóa mzyutln z AumoWejram. l» najatakszego ~'c>iPlv,<l M1 Japo zwołMnc y wruwiii losj*	z Rom l jaj lojisznkarw DncwiU umza( za w zUlzajacaj sl» sKpśe zwytłęz* śmMja WWfta hytaNa 1 bMja W taj sytuacj praaZrwwara kerm wewnjarmy Rogi potwina byt sorry marzartcaw WitsU

121

Małe porcje wiedzy - podział tekstu na mniejsze fragmenty, które zazwyczaj mieszczą się na jednej rozkładówce,

ułatwia przyswajanie materiału.