plik


ÿþSYSTEMY EDUKACJI W EUROPIE  STAN OBECNY I PLANOWANE REFORMY HISZPANIA 1. Populacja uczcych si i jzyk nauczania Zgodnie z danymi PaDstwowego Instytutu Statystyki Bczna liczba osób zameldowanych w Hiszpanii do 31 grudnia 2004 r. wynosiBa 42 935 001, a 50,84% ludno[ci stanowiBy kobiety. Liczba osób w wieku poni|ej 24 lat wynosiBa 11 509 228 (26,81% ludno[ci), w[ród których 48,70% stanowiBy kobiety. Zgodnie z danymi Ministerstwa Edukacji i Nauki, w roku szkolnym 2004/05 na wszystkich poziomach szkolnictwa ksztaBciBo si 8 430 939 uczniów i studentów. RozkBad uczniów i studentów na ró|nych poziomach przedstawiono w poni|szej tabeli. Przedszkola SzkoBy SzkoBy SzkoBy SzkoBy SzkoBy SzkoBy Wszystkie Podstawowe [rednie I specjalne [rednie II [rednie II wy|sze poziomy stopnia stopnia stopnia zawodowe prowadzce do matury 1 419 307 2 494 598 1 876 322 29 283 516 504 632 154 1 462 771 8 430 939 Zgodnie z hiszpaDsk Konstytucj jzykiem urzdowym Hiszpanii jest Castellano (kastylijski). W zwizku z tym wszyscy obywatele hiszpaDscy musz zna ten jzyk i maj prawo go u|ywa. Oprócz Castellano w niektórych Wspólnotach Autonomicznych istniej inne jzyki urzdowe: Catalán (kataloDski), Gallego (galicyjski), Valenciano (walencki) lub Euskera (baskijski). We Wspólnotach, w których obowizuje taki drugi jzyk urzdowy, zarówno ten jzyk, jak i Castellano uznaje si za obowizkowe jzyki nauczania na wszystkich poziomach edukacji poza szkolnictwem wy|szym. Jzyka Wspólnoty Autonomicznej jako jzyka nauczania u|ywa si w poszczególnych Wspólnotach w ró|nym zakresie, zale|nie od stopnia rozpowszechnienia danego jzyka oraz polityki jzykowej danej Wspólnoty. 2. Administracja i finansowanie edukacji W roku szkolnym 2004/05 71,6% ogóBu uczniów i studentów na wszystkich poziomach edukacji uczszczaBo do placówek publicznych. Jak wynika z poni|szej tabeli, odsetek ten jest nieco inny na poszczególnych poziomach szkolnictwa. 1 ACZNA Liczba uczniów % uczniów w Liczba uczniów % uczniów w liczba w placówkach placówkach w placówkach placówkach uczniów PUBLICZNYCH PUBLICZNYCH PRYWATNYCH PRYWATNYCH Przedszkola 1 419 307 926 689 65,3 492 618 34,7 SzkoBy 2 494 598 1 660 520 66,6 834 078 33,4 Podstawowe SzkoBy 1 876 322 1 242 604 66,2 633 718 33,8 [rednie I stopnia SzkoBy 29 283 15 353 52,4 13 930 47,6 specjalne SzkoBy 516 504 387 310 75 129 194 25 [rednie II stopnia zawodowe SzkoBy 632 154 476 466 75,4 155 668 24,6 [rednie II stopnia prowadzce do matury SzkoBy 1 462 771 1 330 574 91 2 259 226 32,4 wy|sze Wszystkie 8 430 939 6 039 516 71,6 2 391 423 29,4 poziomy WBadze centralne zachowaBy odpowiedzialno[ za ogólne uregulowania dotyczce systemu edukacji, ale od 1978 r. wikszo[ zadaD zostaBa przekazana 17 samorzdom regionalnym (Wspólnotom Autonomicznym). Zasadniczym aspektem hiszpaDskiego systemu edukacji jest spoBeczne uczestnictwo w edukacji. Zarówno na szczeblu krajowym, regionalnym, jak i lokalnym oraz w poszczególnych szkoBach tworzy si rady szkolne, które maj zachca do uczestnictwa w konsultacjach spoBecznych wszystkie grupy zainteresowane edukacj. Na szczeblu ogólnokrajowym istnieje PaDstwowa Rada Szkolna, która umo|liwia przedstawicielom spoBeczeDstwa udziaB w ogólnym planowaniu o[wiaty oraz doradza w sprawie projektów ustaw i innych aktów prawnych proponowanych lub wydawanych przez rzd. W ka|dej szkole finansowanej ze [rodków publicznych funkcjonuje Rada Szkolna, która jest organem przedstawicielskim ró|nych grup tworzcych [rodowisko edukacyjne, zajmujcym si zarzdzaniem i nadzorem nad dan placówk. W jej skBad wchodzi kierownictwo placówki oraz przedstawiciele nauczycieli, uczniów, rodziców, personelu administracyjnego i technicznego, jak równie|  w przypadku placówek prywatnych finansowanych ze [rodków publicznych  przedstawiciele wBa[cicieli placówki. Do zadaD rady szkolnej nale|y m.in. podejmowanie decyzji w sprawie naboru uczniów, zatwierdzanie bud|etu placówki i analizowanie jej funkcjonowania; rad informuje si tak|e o przedstawianych wBadzom edukacyjnym wnioskach o mianowanie i zwalnianie czBonków kierownictwa. 2 Ogólnokrajowym organem doradczym i przedstawicielskim szkolnictwa wy|szego jest Uczelniana Rada Koordynacyjna. Ponadto, oprócz innych komplementarnych form uczestnictwa przy ka|dej uczelni funkcjonuje Rada SpoBeczna. Monitorowaniem spraw zwizanych ze struktur i organizacj ksztaBcenia zajmuje si inspektorat o[wiatowy centralnego szczebla, natomiast funkcjonujcy w ka|dej Wspólnocie Autonomicznej inspektorat regionalny zapewnia zgodno[ dziaBaD z zasadami ustanowionymi przez paDstwo i ogólnymi przepisami prawa. Dziki temu speBnione s podstawowe warunki gwarantujce równo[ wszystkich obywateli hiszpaDskich wobec praw i obowizków zwizanych z edukacj. Ka|da Wspólnota Autonomiczna odpowiada za organizacj i funkcjonowanie inspektoratu na swoim terenie oraz za wszystkie placówki edukacyjne, zarówno publiczne, jak i prywatne. 3. Edukacja przedszkolna Edukacja przedszkolna stanowi pierwszy szczebel systemu edukacji. Obejmuje dzieci w wieku 0-6 lat i jest podzielona na dwa trzyletnie cykle. Wprawdzie edukacja przedszkolna jest nieobowizkowa, zajcia na tym poziomie maj charakter dydaktyczny i s bezpBatne w II cyklu, tj. dla dzieci w wieku 3- 6 lat, zarówno w placówkach publicznych, jak i w placówkach prywatnych finansowanych ze [rodków publicznych. Odsetek dzieci uczszczajcych do placówek przedszkolnych (netto) wedBug wieku, rok szkolny 2000/01. Wiek: < 1 Wiek: 1 rok Wiek: 2 Wiek: 3 Wiek: 4 Wiek: 5 lat rok lata lata lata Edukacja przedszkolna 2,2% 9,2% 20,7% 92,9% 100% 100% 4. KsztaBcenie obowizkowe a) Etapy SzkoBa podstawowa Wiek: 6-12 lat SzkoBa [rednia I stopnia Wiek: 12-16 lat KsztaBcenie jest obowizkowe w wieku od 6 do 16 lat i dzieli si na dwa poziomy: ksztaBcenie na poziomie podstawowym, skBadajce si z trzech dwuletnich etapów, oraz ksztaBcenie na poziomie [rednim I stopnia, trwajce cztery lata. b) Kryteria przyj Nauk w szkole podstawowej mog rozpocz dzieci, które ukoDczyBy 6 lat. W przypadku gdy liczba kandydatów jest wiksza ni| liczba miejsc, stosuje si okre[lone kryteria przyj (dochód w rodzinie, rejon szkoBy i rodzeDstwo w szkole). Przej[cie ze szkoBy podstawowej do szkoBy [redniej I stopnia odbywa si automatycznie. KsztaBcenie obowizkowe jest bezpBatne zarówno w placówkach publicznych, jak i placówkach prywatnych finansowanych ze [rodków publicznych. c) Dzienny/tygodniowy/roczny wymiar zaj Kalendarz szkolny ustalaj poszczególne Wspólnoty Autonomiczne, nale|y jednak przestrzega pewnych minimalnych standardów, które gwarantuj ujednolicone funkcjonowanie placówek. Rok szkolny trwa 180 dni w szkole podstawowej i 175 dni w szkole [redniej, od poBowy wrze[nia do drugiej poBowy czerwca. SzkoBy s czynne pi dni w tygodniu, a [redni tygodniowy wymiar zaj wynosi 25 lekcji w szkole podstawowej i 30 lekcji w szkole [redniej. Lekcja trwa 55 minut w szkole podstawowej i 60 minut w szkole [redniej. Minimalny roczny wymiar zaj dydaktycznych wynosi 810 godzin w szkole podstawowej i 906 godzin w szkole [redniej I stopnia. d) Wielko[ klas/podziaB uczniów na klasy Klasy mog liczy maksymalnie 25 uczniów w szkole podstawowej i 30 uczniów w szkole [redniej. Uczniów dzieli si na klasy wedBug wieku. W niektórych obszarach wiejskich, gdzie klasy s bardzo 3 maBe, istniej grupy o zró|nicowanym wieku. Klasy w szkole podstawowej maj jednego nauczyciela do wszystkich przedmiotów z wyjtkiem wychowania muzycznego, wychowania fizycznego i jzyków obcych, natomiast lekcje w szkole [redniej prowadz nauczyciele przedmiotu. e) Programy i tre[ci nauczania W zakresie programów nauczania istnieje pewna autonomia, która wyra|a si w tym, |e programy tworzy si na trzech poziomach. Przyjmujc za punkt wyj[cia podstawy programowe, które wBadze centralne ustalaj dla caBego kraju, ka|da Wspólnota Autonomiczna opracowuje wBasny oficjalnie obowizujcy program nauczania (pierwszy poziom tworzenia programu). Nastpnie, na drugim poziomie tworzenia programu nauczania, placówka edukacyjna dostosowuje do swoich potrzeb i dopracowuje ten  wspólnotowy program nauczania. Trzeci poziom tworzenia programu stanowi  programowanie w klasie , na które skBada si szereg jednostek dydaktycznych opracowywanych przez nauczyciela dla ka|dej konkretnej grupy uczniów. Przedmiotami obowizkowymi w szkole podstawowej s: [rodowisko naturalne, spoBeczne i kulturowe, wychowanie artystyczne, wychowanie fizyczne, jzyk i literatura hiszpaDska, drugi jzyk urzdowy i literatura danej Wspólnoty Autonomicznej (je[li dotyczy), jzyki obce i matematyka. Placówki szkolne s równie| zobowizane prowadzi zajcia z religii katolickiej, ale uczszczanie na te zajcia nie jest obowizkowe dla uczniów. Podstawa programowa w szkole [redniej I stopnia obejmuje jzyk i literatur hiszpaDsk, drugi jzyk urzdowy i literatur danej Wspólnoty Autonomicznej, jzyki obce, matematyk, wychowanie fizyczne, przedmioty przyrodnicze, edukacj plastyczn, wiedz o spoBeczeDstwie, geografi i histori, technik oraz wychowanie muzyczne. Zajcia z religii katolickiej s obowizkowo prowadzone przez placówki, ale nieobowizkowe dla uczniów. W grudniu 2000 r. rzd przyjB Dekret królewski 3473/2000, zgodnie z którym tre[ci nauczania w szkole [redniej I stopnia (ESO) powinny by opracowane w podziale na poszczególne lata nauki, a kryteria oceny s ustalane odrbnie dla I cyklu i ka|dej klasy II cyklu. Je[li chodzi o roczny wymiar zaj, na lekcje matematyki oraz jzyka i literatury hiszpaDskiej przeznaczono po 35 godzin wicej, natomiast roczny wymiar zaj edukacji plastycznej oraz wychowania muzycznego zmniejszono o 35 godzin. Zmiany dotyczce rocznego wymiaru zaj obowizuj od roku szkolnego 2001/02, natomiast pozostaBe zmiany zostaBy wprowadzone w roku 2002/03 w klasach I i III oraz w roku 2003/04 w klasach II i IV szkoBy [redniej I stopnia. f) Ocena, promocja i kwalifikacje Nie istnieje ogólnokrajowy ani regionalny system przeprowadzania sprawdzianów. Podstawowe wytyczne dotyczce oceny, która stanowi integraln cz[ programu nauczania, s zawarte w podstawie programowej. W szkole podstawowej ocena musi by prowadzona w sposób cigBy i uwzgldnia postpy ucznia w ró|nych dziedzinach. O promocji decyduje wychowawca klasy. Warunkiem przej[cia do kolejnego cyklu ksztaBcenia w szkole podstawowej jest osignicie przez ucznia standardów przewidzianych w programie nauczania, chocia| uczniowie mog w razie potrzeby powtarza klas. Uczniowie, którzy przechodz do nastpnego cyklu z negatywn ocen z jednego lub kilku przedmiotów, otrzymuj odpowiedni pomoc lub uczestnicz w dodatkowych zajciach, aby nadrobi zalegBo[ci. W ramach ksztaBcenia na poziomie podstawowym nale|y zwraca szczególn uwag na wczesn diagnoz problemów oraz stosowanie mechanizmów wspomagajcych nauk, aby zapobiega niepowodzeniom w szkole we wczesnym wieku. W szkole [redniej I stopnia ocena ma charakter cigBy, ale jest prowadzona oddzielnie dla ka|dego przedmiotu. Uczniowie mog zdawa dodatkowy egzamin z przedmiotów, których nie zaliczyli na zakoDczenie roku, w terminach ustalonych przez Wspólnoty Autonomiczne. Po zakoDczeniu przez uczniów nauki poszczególnych przedmiotów na danym etapie, zespóB oceniajcy podejmuje decyzj o promocji uczniów do kolejnej klasy, uwzgldniajc ich dojrzaBo[, mo|liwo[ci nadrobienia zalegBo[ci i przewidywane postpy w nastpnych latach. Uczniowie, którzy po dodatkowym egzaminie nadal maj do zaliczenia wicej ni| dwa przedmioty, musz kontynuowa nauk tych przedmiotów przez kolejny rok. Cykl nauki ka|dego przedmiotu mo|na powtarza tylko raz. Je|eli po powtórzeniu takiego cyklu uczeD nadal nie speBnia warunków przej[cia do kolejnej klasy, zespóB oceniajcy, zgodnie ze wskazówkami zespoBu doradczego i za zgod rodziców, podejmuje decyzj o promocji do nastpnej klasy na warunkach okre[lonych przez wBadze o[wiatowe, zgodnie z potrzebami edukacyjnymi ucznia. Po ukoDczeniu ksztaBcenia obowizkowego uczniowie otrzymuj Graduado en Educación Secundaria Obligatoria ([wiadectwo ukoDczenia ksztaBcenia obowizkowego na poziomie [rednim). To 4 [wiadectwo otrzymuje si po zaliczeniu wszystkich przedmiotów na tym etapie lub, w wyjtkowych przypadkach, bez speBnienia tego wymogu  zgodnie z warunkami ustalonymi przez wBadze o[wiatowe. Zwiadectwo ukoDczenia ksztaBcenia obowizkowego na poziomie [rednim uprawnia do podjcia ksztaBcenia koDczcego si egzaminem maturalnym lub specjalistycznego ksztaBcenia zawodowego na poziomie [redniozaawansowanym. 5. Szkolnictwo [rednie II stopnia i policealne a) Rodzaje ksztaBcenia KsztaBcenie maturalne (prowadzce do egzaminu maturalnego) - Bachillerato Wiek: 16-18 lat Specjalistyczne ksztaBcenie zawodowe na poziomie [redniozaawansowanym Wiek: 16-18 lat Te dwa rodzaje ksztaBcenia mo|na prowadzi odrbnie lub w tych samych placówkach, przy czym s to z kolei te same placówki, które prowadz ksztaBcenie obowizkowe. KsztaBcenie maturalne trwa dwa lata, natomiast specjalistyczne ksztaBcenie zawodowe na poziomie [redniozaawansowanym ma ró|n dBugo[ (na ogóB 1,5 roku), uzale|nion od specyfiki profilu zawodowego. b) Kryteria przyj Warunkiem podjcia obydwu rodzajów ksztaBcenia jest posiadanie [wiadectwa ukoDczenia ksztaBcenia obowizkowego na poziomie [rednim I stopnia. W placówkach finansowanych ze [rodków publicznych nie pobiera si czesnego, ale w niektórych wypadkach rodzice pokrywaj koszty materiaBów dydaktycznych, przewozu uczniów lub posiBków, zale|nie od poziomu swych dochodów. c) Programy i tre[ci nauczania Minimum programowe dotyczce ksztaBcenia maturalnego ustala si na poziomie krajowym, ale wBadze o[wiatowe Wspólnot Autonomicznych i szkoBy uzupeBniaj oraz dostosowuj program nauczania do potrzeb i warunków lokalnych. KsztaBcenie maturalne prowadzi si w czterech nastpujcych profilach: artystyczny, przyrodniczo-zdrowotny, humanistyczno-spoBeczny oraz techniczny. W grudniu 2000 r. rzd przyjB Dekret królewski 3474/2000, który wprowadza zmiany dotyczce struktury, minimum programowego i wymiaru zaj dydaktycznych w szkolnictwie [rednim II stopnia. Okre[lono w nim równie| wspólne przedmioty dla ka|dej klasy. Postanowienia Dekretu królewskiego zostaBy wdro|one w roku 2002/03 w I klasie, a w roku 2003/04 w II klasie szkoBy [redniej II stopnia. W 2002 r. rzd przyjB Ustaw o ksztaBceniu zawodowym i kwalifikacjach zawodowych, która ustanawia  PaDstwowy system kwalifikacji i ksztaBcenia zawodowego oraz przewiduje reform tych rodzajów ksztaBcenia w celu poBczenia obecnie istniejcych podsystemów w jednolity system ksztaBcenia zawodowego. Podstaw funkcjonowania systemu stanowi bdzie  Catálogo Nacional de Cualificaciones Profesionales (PaDstwowy katalog kwalifikacji zawodowych). Ma on uBatwi dostosowanie ksztaBcenia do potrzeb rynku pracy, realizacj procesu uczenia si przez caBe |ycie, mobilno[ pracowników oraz tworzenie jednolitego rynku pracy. d) Ocena, promocja i kwalifikacje Ocena uczniów w ramach ksztaBcenia maturalnego ma charakter cigBy, ale jest prowadzona w ró|ny sposób zale|nie od przedmiotu. Uczniowie, którzy nie zaliczyli przedmiotu na zakoDczenie roku, mog zdawa dodatkowy egzamin. Zgodnie z przepisami dotyczcymi promocji i powtarzania klasy uczniowie mog pozosta maksymalnie cztery lata na tym etapie ksztaBcenia. Uczniowie, którzy nie zalicz wicej ni| dwóch przedmiotów w I klasie lub wicej ni| trzech przedmiotów w II klasie, musz powtarza klas, natomiast uczniowie, którzy nie zaliczyli mniej ni| trzech przedmiotów, musz uczszcza jedynie na zajcia z tych przedmiotów. Uczniowie, którzy zaliczyli wszystkie przedmioty, otrzymuj [wiadectwo Bachiller. Ocen cigB prowadzi si równie| w ramach ksztaBcenia zawodowego, a uczniowie, którzy uzyskali pozytywne wyniki, otrzymuj [wiadectwo Técnico w danej specjalizacji. 5 6. Szkolnictwo wy|sze a) Rodzaje uczelni W szkolnictwie wy|szym, podlegBym Ministerstwu Edukacji i Nauki, prowadzi si studia akademickie i zawodowe. Studia zawodowe obejmuj Enseñanzas Artísticas de grado superior (ksztaBcenie artystyczne na poziomie zaawansowanym), specjalistyczne ksztaBcenie zawodowe na poziomie zaawansowanym oraz ksztaBcenie prowadzce do dyplomu technika w dziedzinie sportu na zaawansowanym poziomie. Studia akademickie s prowadzone w Facultades Universitarias (wydziaBach uniwersyteckich), Escuelas Técnicas Superiores (wy|szych szkoBach technicznych) i Escuelas Universitarias (szkoBach uniwersyteckich prowadzcych studia I stopnia). KsztaBcenie artystyczne na zaawansowanym poziomie prowadz paDstwowe Conservatorios Superiores (akademie muzyczne) i Escuelas Superiores (szkoBy wy|sze). Specjalistyczne ksztaBcenie zawodowe na poziomie zaawansowanym prowadz na ogóB te same placówki, które ksztaBc na poziomie [redniozaawansowanym. W grudniu 2001 r. uchwalono Ustaw o uniwersytetach (LOU), która zawiera uregulowania dotyczce systemu uniwersyteckiego i uchyla wcze[niejsz Ustaw o reformie uniwersytetów z 1983 r. (Ley de Reforma Universitaria  LRU). Ustawa LOU zapewniBa m.in. podstawy do powoBania PaDstwowego Biura ds. Oceny (ANECA), zajmujcego si ocen zarówno dydaktyki, jak i badaD, zarzdzania, uniwersyteckich programów nauczania, oraz do stworzenia nowego systemu zatrudniania nauczycieli, a tak|e wprowadziBa rozwizania zachcajce zarówno studentów, jak i kadr naukowo-dydaktyczn do mobilno[ci w obrbie hiszpaDskiego i midzynarodowego systemu szkolnictwa wy|szego. Przepisy Ustawy LOU byBy wdra|ane stopniowo do roku akademickiego 2003/04. b) Warunki wstpu Specjalistyczne ksztaBcenie zawodowe na zaawansowanym poziomie mo|na rozpocz w dwojaki sposób: bezpo[redni dostp zapewnia posiadanie [wiadectwa Bachiller, natomiast w innym wypadku nale|y zda sprawdzian, przy czym to drugie rozwizanie jest mniej rozpowszechnione. Niezbdnym warunkiem przyjcia na uniwersytet jest zdanie uniwersyteckiego egzaminu wstpnego (PAU). Egzamin PAU, który podlega regulacjom Ministerstwa Edukacji i Nauki oraz Wspólnot Autonomicznych, przygotowuj i przeprowadzaj wspólnie uniwersytety i nauczyciele prowadzcy ksztaBcenie maturalne. W Ustawie LOU stwierdza si, |e zasady przyj na studia opracowuj same uniwersytety. Kandydaci zamierzajcy podj ksztaBcenie na zaawansowanym poziomie na kierunkach artystycznych i sportowych musz tak|e zda specjalistyczny egzamin. Równie| na szeregu innych kierunków warunkiem przyjcia na studia jest zdanie dodatkowego specjalistycznego egzaminu, który potwierdza wiedz i umiejtno[ci kandydatów niezbdne do studiowania na wybranym kierunku. c) Kwalifikacje Po ukoDczeniu uniwersyteckich studiów I stopnia (3 lata) uzyskuje si tytuBy zawodowe Diplomado, Arquitecto Técnico i Ingeniero Técnico, a po ukoDczeniu uniwersyteckich studiów I i II stopnia (4-6 lat) uzyskuje si tytuBy zawodowe Licenciado, Arquitecto i Ingeniero. StopieD naukowy Doctor przyznaje si studentom, którzy ukoDczyli studia uniwersyteckie III stopnia i obronili prac. Studenci, którzy ukoDczyli studia na kierunkach artystycznych, otrzymuj ró|ne dyplomy. Po ukoDczeniu studiów na zaawansowanym poziomie na kierunkach Muzyka, Taniec oraz Aktorstwo studenci uzyskuj Titulo Superior, odpowiadajcy uniwersyteckiemu tytuBowi Licenciado. Studenci, którzy ukoDczyli specjalistyczne ksztaBcenie zawodowe na zaawansowanym poziomie, otrzymuj dyplom Técnico Superior. Studenci koDczcy studia na zaawansowanym poziomie na kierunku Sztuki Plastyczne i Projektowanie, otrzymuj dyplom Técnico Superior de Artes Plásticas y Diseño, a na kierunkach Konserwacja i restauracja dzieB sztuki oraz Ceramika, projektowanie i szkBo  Titulo Superior en Conservación y Restauración de Bienes Culturales lub, odpowiednio, Titulo Superior en Cerámica, Diseño y Vidrio, odpowiadajcy uniwersyteckiemu Diplomado. Studenci, którzy ukoDczyli ksztaBcenie techniczne w dziedzinie sportu na zaawansowanym poziomie, otrzymuj dyplom Técnico Deportivo Superior, nadajcy dokBadnie takie same uprawnienia jak dyplom Técnico Superior, uzyskiwany po ukoDczeniu specjalistycznego ksztaBcenia zawodowego. Studenci studiów zawodowych przygotowuj si do uzyskania kwalifikacji, które s równorzdne tytuBowi Licenciado lub Diplomado. Po uchwaleniu Ustawy LOU, której celem jest dostosowanie struktury studiów do zaBo|eD Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wy|szego, opublikowano szereg projektów rozporzdzeD, przy czym niektóre z nich s dopiero dopracowywane: Dekret królewski 1044/2003 z 1 sierpnia 2003 r., który okre[la procedur 6 wydawania przez uniwersytety suplementu do dyplomu, Dekret królewski 55/2005 z 21 stycznia 2005 r., który okre[la struktur studiów uniwersyteckich i zawiera uregulowania dotyczce oficjalnie uznawanych uniwersyteckich studiów prowadzcych do pierwszego dyplomu, oraz Dekret królewski 56/2005 z 21 stycznia 2005 r., który zawiera uregulowania dotyczce oficjalnie uznawanych studiów podyplomowych. 7. KsztaBcenie specjalne W przepisach okre[lono nowe podstawy prawne dla opieki nad uczniami majcymi szczególne potrzeby edukacyjne, do których zalicza si uczniów majcych ró|ne braki w wyksztaBceniu ze wzgldów spoBeczno-ekonomicznych i spoBeczno-kulturowych, uczniów zagranicznych, uczniów szczególnie uzdolnionych oraz uczniów niepeBnosprawnych. Ta ostatnia kategoria obejmuje uczniów, którzy wymagaj szczególnej uwagi i specjalnej pomocy w nauce z powodu upo[ledzeD fizycznych, psychicznych lub sensorycznych, bdz powa|nych problemów behawioralnych. Uczniowie ci ucz si na ogóB w szkoBach ogólnodostpnych w ramach ksztaBcenia integracyjnego. Nadal istniej natomiast szkoBy specjalne dla uczniów, których potrzeb nie mo|na zaspokoi w szkoBach ogólnodostpnych. 8. Nauczyciele Nauczyciele pracujcy w placówkach przedszkolnych i szkoBach podstawowych musz posiada nauczycielski dyplom Maestro. Od nauczycieli szkóB [rednich wymaga si posiadania tytuBu Licenciado lub tytuBu zawodowego w dziedzinie architektury albo in|ynierii oraz ukoDczenia specjalistycznego kursu pedagogicznego. Nauczyciele szkóB podstawowych s przygotowani do nauczania wszystkich przedmiotów z wyjtkiem wychowania muzycznego, wychowania fizycznego i jzyków obcych, które prowadz nauczyciele przedmiotu. Nauczyciele szkóB podstawowych s nauczycielami przedmiotów zintegrowanych, a nauczyciele szkóB [rednich specjalizuj si w jednym przedmiocie. Nauczyciele akademiccy musz posiada stopieD naukowy doktora; wymóg ten nie obowizuje nauczycieli kolegiów, w których prowadzi si akademickie studia I stopnia (3-letnie), ale musz oni posiada Licenciado albo tytuB zawodowy w dziedzinie architektury lub in|ynierii. Ustawa LOU uregulowaBa szereg aspektów ksztaBcenia w uniwersytetach, w[ród których nale|y wymieni: wprowadzenie nowego systemu rekrutacji kadry nauczycielskiej, który gwarantuje, |e nabór odbywa si zgodnie z zasad równo[ci oraz na podstawie osigni zawodowych i zdolno[ci, stworzenie podstaw prawnych dla funkcjonowania kadry nauczycielskiej oraz promowanie mobilno[ci kadry naukowo-dydaktycznej w ramach hiszpaDskiego i midzynarodowego systemu szkolnictwa wy|szego. W placówkach publicznych zarówno nauczyciele akademiccy, jak i nauczyciele zatrudnieni w o[wiacie s na ogóB urzdnikami paDstwowymi. 9. Aktualne reformy i priorytety w dziedzinie edukacji 23 grudnia 2002 r. uchwalona zostaBa Ustawa o jako[ci ksztaBcenia (LOCE). W Dekrecie królewskim 827/2003 z 27 czerwca 2003 r. okre[lono harmonogram wprowadzania nowych przepisów w systemie edukacji oraz wstpny harmonogram obejmujcy zarówno [rodki, które zostaBy ju| wdro|one w roku szkolnym 2003/04, jak i [rodki, które powinny zosta wdro|one do roku szkolnego 2007/08 wBcznie. Po wyborach powszechnych w marcu 2004 r. w Hiszpanii zmieniB si rzd. Na mocy Dekretu królewskiego 1318/2004 z 28 maja 2004 r. nowy rzd zmodyfikowaB cz[ciowo harmonogram wprowadzania przepisów przewidziany w Ustawie LOCE. PrzeBo|ono o dwa lata wdra|anie wikszo[ci rozwizaD przewidzianych w LOCE z wyjtkiem dwóch aspektów: bezpBatno[ci edukacji przedszkolnej dla dzieci w wieku 3-6 lat i nauczania jzyków obcych. Utrzymano równie| w mocy przepisy dotyczce kryteriów oceny i promocji w ramach ksztaBcenia obowizkowego w szkole [redniej, które weszBy ju| w |ycie w roku szkolnym 2003/04. W zwizku z tym w o[wiacie funkcjonuj obecnie równolegle ustawy LODE-1985, LOGSE-1990, LOCFP-2002 i LOCE-2002, ale z uwagi na opóznienie wej[cia w |ycie niektórych zapisów tej ostatniej ustawy, sytuacja w systemie edukacji w roku szkolnym 2004/05 wygldaBa tak samo jak w poprzednim roku szkolnym. Z my[l o uBatwieniu debaty o nowej reformie edukacyjnej promowanej przez nowy rzd, Ministerstwo Edukacji i Nauki opracowaBo we wrze[niu 2004 r. dokument zawierajcy propozycje podzielone na siedem dziaBów: ogólne refleksje o jako[ci ksztaBcenia i równo[ci szans, propozycje sBu|ce wzmocnieniu ksztaBcenia na poziomie przedszkolnym i podstawowym, koncepcje dotyczce ksztaBcenia obowizkowego w szkole [redniej wraz ze [rodkami i metodami sBu|cymi wikszemu zró|nicowaniu, propozycja wcze[niejszego rozpoczynania nauki jzyków obcych i dotyczca technologii informacyjno-komunikacyjnych, analiza nowych potrzeb zwizanych z ksztaBtowaniem 7 warto[ci i poczucia obywatelstwa w ramach edukacji, okre[lenie nowych zadaD stojcych przed nauczycielami oraz zagadnienia dotyczce uczestnictwa i wspólnej odpowiedzialno[ci [rodowiska edukacyjnego w realizacji zadania, jakim jest ksztaBcenie i wychowanie. Publiczne debaty i rozwa|ania dotyczce tych zagadnieD byBy prowadzone od czasu przedstawienia tego dokumentu do grudnia 2004 r. Po zebraniu opinii przedstawionych podczas debat przez ró|ne autorytety edukacyjne i spoBeczne, Minister Edukacji przedBo|yB projekt Ustawy o o[wiacie 30 marca 2005 r. Punktem wyj[cia dla projektu ustawy byBa konieczno[  uproszczenia i uporzdkowania przepisów w zwizku z przyjciem licznych regulacji prawnych dotyczcych edukacji w ostatnich latach. Oprócz wprowadzenia pewnych zmian w LODE-1985, nowa ustawa zastpi zatem dotychczasowe ustawy LOGSE-1990, LOPEG-1995 i LOCE-2002, scalajc ich tekst i kolejne zmiany w jednym akcie prawnym. Wprowadzajc cz[ projektu ustawy rozpoczyna rozdziaB po[wicony zasadom i celom ksztaBcenia, które stanowi zasadnicze elementy spajajce system edukacji. Podstawow zasad jest ksztaBcenie na wysokim poziomie dla wszystkich uczniów, w warunkach gwarantujcych równo[ szans. Za bardzo istotny czynnik pozwalajcy zapewni t wysok jako[ ksztaBcenia uznaje si zaanga|owanie caBej spoBeczno[ci edukacyjnej. Kolejn istotn zasad jest przekazywanie warto[ci. W[ród celów ksztaBcenia nale|y przede wszystkim wymieni: peBny rozwój osobowo[ci i zdolno[ci emocjonalnych uczniów, wychowywanie w duchu poszanowania podstawowych praw i swobód oraz zasady równo[ci kobiet i m|czyzn, wychowywanie w duchu tolerancji i wolno[ci przy poszanowaniu demokratycznych zasad wspóBistnienia oraz ksztaBcenie w zakresie zapobiegania konfliktom i ich pokojowego rozwizywania. Edukacj pojmuje si w projekcie ustawy jako ksztaBcenie ustawiczne i temu podej[ciu po[wicono specjalny rozdziaB w cz[ci wprowadzajcej projektu. Odrbny rozdziaB po[wicono równie| definicji i organizacji programu nauczania, podkre[lajc w nim, jak istotne jest wBczanie kluczowych kompetencji do komponentów programu nauczania. Jednym z nowatorskich rozwizaD w projekcie ustawy jest wprowadzenie nowego przedmiotu nauczania  Prawa i obowizki obywateli lub  Wychowanie obywatelskie , którego bdzie uczy si w ramach niektórych bloków przedmiotowych na poziomie podstawowym, [rednim obowizkowym i maturalnym. Na zakoDczenie cz[ci wprowadzajcej omówiono wspóBprac midzy jednostkami terytorialnymi i administracyjnymi, która ma na celu z jednej strony bardziej efektywne wykorzystanie [rodków przeznaczanych na edukacj, a z drugiej strony osignicie ustalonych celów ogólnych. W cz[ci I okre[lono organizacj, poziomy i etapy ksztaBcenia. Zgodnie z projektem ustawy podstawowa struktura systemu edukacji pozostanie niezmieniona, ale zostan wprowadzone pewne modyfikacje. Edukacja przedszkolna, stanowica jeden etap, zostanie podzielona na dwa cykle, przy czym dla obydwu cykli wyznaczono cel edukacyjny, który zobowizuje placówki do realizowania konkretnej koncepcji ksztaBcenia ju| od I cyklu. W II cyklu, oprócz zaj zachcajcych i przygotowujcych do nauki czytania, pisania i liczenia, uBatwia si bdzie wczesny kontakt z jzykami obcymi i technologiami informacyjno-komunikacyjnymi. KsztaBcenie na poziomie podstawowym i [rednim I stopnia jest obowizkowe. W ramach ksztaBcenia na poziomie podstawowym nale|y mie na uwadze ró|norodno[ uczniów oraz podejmowa dziaBania sBu|ce wczesnemu zapobieganiu trudno[ciom w nauce. Jednym z nowatorskich rozwizaD projektu ustawy jest wprowadzenie diagnostycznej oceny kluczowych kompetencji zdobytych przez uczniów na zakoDczenie II cyklu tego etapu (w wieku 10 lat). Ocena ta bdzie sBu|yBa wyBcznie celom informacyjnym i ukierunkowaniu dalszego procesu ksztaBcenia. KsztaBcenie obowizkowe na poziomie [rednim musi stanowi pocztek wspólnej edukacji, a równocze[nie uwzgldnia ró|norodno[ uczniów, umo|liwiajc placówkom edukacyjnym  w ramach ich autonomii w sprawach dydaktycznych  przyjmowanie w sposób elastyczny takich rozwizaD w zakresie organizacji i programu nauczania, które najlepiej odpowiadaj cechom indywidualnych uczniów. W zwizku z tym proponuje si, by program nauczania dla pierwszych trzech lat miaB szersz wspóln podstaw, umo|liwiajc równocze[nie wzmacnianie kluczowych umiejtno[ci u uczniów, którzy potrzebuj takich zaj, natomiast program nauczania dla czwartego roku miaB charakter ukierunkowujcy, pozwalaB na prowadzenie wspólnych przedmiotów w sposób elastyczny i obejmowaB trzy przedmioty fakultatywne. Na tym poziomie bdzie równie| przeprowadzana ocena diagnostyczna  w tym przypadku na zakoDczenie drugiego roku ksztaBcenia obowizkowego w szkole [redniej (w wieku 14 lat). Od trzeciego roku tego etapu przewiduje si zró|nicowanie programu nauczania, aby umo|liwi zajcie si uczniami majcymi szczególne trudno[ci w nauce. Ponadto wprowadza si programy wstpnych kwalifikacji zawodowych dla mBodych ludzi w wieku powy|ej 16 i poni|ej 21 lat, którzy nie uzyskali [wiadectwa ukoDczenia 8 ksztaBcenia obowizkowego na poziomie [rednim. Te programy maj zapobiega odsiewowi i odpadowi, rozbudza u uczniów oczekiwania zwizane z kontynuowaniem ksztaBcenia i uzyskaniem dalszych kwalifikacji oraz uBatwia podjcie pracy zawodowej; w wyjtkowych przypadkach z tych programów mog korzysta uczniowie w wieku powy|ej 15 lat, którzy nie s w stanie ukoDczy tego etapu. KsztaBcenie maturalne nadal trwa dwa lata, ale bdzie prowadzone w trzech ró|nych profilach (artystycznym, matematyczno-przyrodniczo-technicznym i humanistyczno-spoBecznym). Zwiadectwo maturalne bd otrzymywa uczniowie, którzy uzyskali pozytywne oceny ze wszystkich przedmiotów. Po otrzymaniu [wiadectwa absolwenci mog podj prac, ksztaBcenie zawodowe na zaawansowanym poziomie lub studia w uczelni. Warunkiem przyjcia na uniwersytet bdzie zdanie jednego oficjalnie zatwierdzonego sprawdzianu, do którego przystpuj wszyscy kandydaci posiadajcy [wiadectwo maturalne. W projekcie przewidziano bardziej elastyczne warunki dostpu do ksztaBcenia zawodowego i zaproponowano utworzenie ró|nych  pomostów pomidzy ksztaBceniem ogólnym i zawodowym. Szczególn uwag zwrócono w projekcie ustawy na ksztaBcenie artystyczne, którego organizacji nie rewidowano od 1990 r. Z jednej strony proponuje si, by zawodowe ksztaBcenie artystyczne obejmowaBo ksztaBcenie w dziedzinie muzyki i taDca na poziomie elementarnym i [redniozawansowanym oraz projektowania i sztuk plastycznych na poziomie [redniozaawansowanym i zaawansowanym. Z drugiej strony projekt wprowadza tzw. ksztaBcenie artystyczne na wy|szym poziomie, które ma obejmowa ksztaBcenie w dziedzinie muzyki, taDca, aktorstwa, konserwacji i restauracji dzieB sztuki oraz sztuk plastycznych i projektowania na poziomie zaawansowanym. Projekt ustawy zawiera równie| uregulowania dotyczce nauki jzyków, która ma by prowadzona przez oficjalnie uznawane szkoBy jzyków i dostosowana do poziomów nauczania jzyków ustalonych przez Rad Europy. Na zakoDczenie cz[ci I zwraca si szczególn uwag na ksztaBcenie dorosBych, które ma umo|liwi wszystkim obywatelom zdobywanie, aktualizowanie, uzupeBnianie lub rozszerzanie wiedzy i umiejtno[ci z my[l o ich rozwoju indywidualnym i zawodowym, zgodnie z zasadami ksztaBcenia ustawicznego. Aby zagwarantowa równo[ szans, w cz[ci II zajto si grupami uczniów, którym nale|y zapewni ksztaBcenie w innej formie ni| edukacja ogólnodostpna, przy czym podejmowane dziaBania maj zmierza do peBnej integracji tych grup. Specjalnego traktowania wymagaj nie tylko uczniowie niepeBnosprawni, ale tak|e uczniowie o du|ym potencjale intelektualnym oraz ci, którzy dopiero niedawno rozpoczli nauk w hiszpaDskim systemie edukacji. Projekt ustawy przewiduje tak|e kompensowanie nierówno[ci poprzez specjalne programy opracowywane w niektórych placówkach edukacyjnych lub na okre[lonych obszarach geograficznych, w których niezbdne jest ksztaBcenie wyrównawcze. Proponuje si, by w planach przydziaBu miejsc w placówkach publicznych i prywatnych gwarantowa odpowiedni i zrównowa|ony rozkBad uczniów wymagajcych specjalnej pomocy edukacyjnej midzy szkoBami. Cz[ III projektu ustawy dotyczy statusu, jaki powinni uzyska nauczyciele. Priorytetowe znaczenie ma ksztaBcenie i doskonalenie zawodowe nauczycieli, które zostanie zreformowane w kontek[cie nowego Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wy|szego, w celu dostosowania go do potrzeb i nowych wymogów systemu edukacji. Oprócz odpowiedniego przygotowania merytorycznego, ksztaBcenie nauczycieli powinno obejmowa przygotowanie pedagogiczne, którego dopeBnienie stanowi bd indywidualne konsultacje i doradztwo prowadzone dla nowych nauczycieli przez bardziej do[wiadczonych kolegów. W tej cz[ci uwzgldniono tak|e popraw warunków pracy nauczycieli, jak równie| rozwizania pozwalajce odpowiednio doceni i wspiera prac dydaktyczn oraz podnie[ presti| spoBeczny nauczycieli. Cz[ IV dotyczy placówek edukacyjnych, ich rodzajów oraz prawnych podstaw ich funkcjonowania, jak równie| planowania sieci placówek zgodnie z zasad, |e edukacja nale|y do usBug publicznych i spoBecznych. Zgodnie z tym zaBo|eniem zachowano najwa|niejsze rozwizania, które funkcjonuj sprawnie od czasu uchwalenia Ustawy o prawie do nauki w 1985 r., a zmodyfikowano inne, których ulepszenia domagaBo si [rodowisko edukacyjne. W projekcie przyjmuje si, |e podstawow warto[ w ksztaBceniu samodzielnych, wolnych, odpowiedzialnych i zaanga|owanych obywateli stanowi uczestnictwo, a w zwizku z tym  jak stwierdzono w cz[ci V  wBadze o[wiatowe zagwarantuj udziaB spoBeczno[ci edukacyjnej w organizowaniu, kierowaniu i ocenie placówek edukacyjnych. Szczególn uwag zwraca si na 9 autonomi placówek edukacyjnych w sprawach dydaktycznych, której przejawem jest tworzenie wBasnych projektów edukacyjnych, jak i w zakresie zarzdzania [rodkami oraz opracowywania regulaminów dotyczcych organizacji i funkcjonowania. W zakresie kierowania i nadzoru nad placówkami projekt nadaje równie| wiksze znaczenie organom kolegialnym, którymi s rada szkolna, rada pedagogiczna i organy ds. koordynacji nauczania, okre[lajc kompetencje kierownictwa w publicznych placówkach edukacyjnych, procedur mianowania dyrektorów szkóB oraz procedury zatwierdzania funkcji kierowniczych. Cz[ VI jest po[wicona ocenie systemu edukacji. Ocen uznaje si za zasadniczy element sBu|cy poprawie jako[ci ksztaBcenia i zwikszeniu przejrzysto[ci systemu edukacji. CaBo[ciow ocen systemu edukacji ma zajmowa si Instytut ds. Oceny, który bdzie wspóBpracowa z analogicznymi organami utworzonymi na szczeblu Wspólnot Autonomicznych. Roczne raporty oceniajce funkcjonowanie systemu edukacji powinny by przedkBadane Parlamentowi. W cz[ci VII stwierdza si, |e zadaniem inspektoratu o[wiatowego jest wspieranie placówek edukacyjnych w opracowywaniu projektów edukacyjnych i prowadzeniu samooceny, która stanowi kluczowy aspekt podnoszenia jako[ci w systemie edukacji. Inspektorat wy|szego szczebla ma podlega wBadzom centralnym. W tej cz[ci zebrano równie| przepisy dotyczce funkcji inspektoratu o[wiatowego, jego organizacji i uprawnieD inspektorów. Dodatkowe przepisy dotycz harmonogramu wdra|ania ustawy, [rodków finansowych niezbdnych do jej wdro|enia, kwestii religii, podrczników oraz materiaBów dydaktycznych. Wiele dodatkowych przepisów odnosi si do kadry nauczycielskiej, tworzc podstawy do uregulowania takich spraw, jak funkcje dydaktyki w placówkach publicznych, obowizki nauczycieli akademickich i pozostaBej kadry nauczycielskiej, warunki selekcji i naboru kadry nauczycielskiej, awans zawodowy nauczyciela, prowadzenie inspekcji oraz ksztaBcenie i przygotowanie pedagogiczne nauczycieli. Je[li chodzi o zasady przyj uczniów do placówek edukacyjnych, projekt ustawy okre[la, jakie dane nale|y przedstawi w celu udokumentowania sytuacji materialnej rodziny, oraz warunki, jakie musz speBnia placówki prywatne prowadzce ksztaBcenie maturalne o profilu przyrodniczo-zdrowotnym i technicznym. Przepisy dodatkowe odnosz si tak|e do wspóBpracy midzy gminami i wBadzami o[wiatowymi oraz do ewentualnych umów o wspóBpracy pomidzy nimi a lokalnymi korporacjami. Na zakoDczenie okre[lono warunki umów dotyczcych II cyklu edukacji przedszkolnej i umów z innymi PaDstwami CzBonkowskimi Unii Europejskiej, dziki czemu niektóre publiczne placówki edukacyjne mog realizowa zintegrowany program nauczania, umo|liwiajcy przyznawanie podwójnych tytuBów zawodowych/stopni. Przepisy przej[ciowe dotycz przewidywanego dobrowolnego przechodzenia nauczycieli na emerytur, mobilno[ci nauczycieli majcych status urzdników paDstwowych, dBugo[ci kadencji organów zarzdzajcych i kierownictwa w publicznych placówkach edukacyjnych, przygotowania pedagogicznego, dostosowania placówek do prowadzenia edukacji przedszkolnej, modyfikacji umów oraz dostpu do nauki jzyków obcych dla uczniów w wieku poni|ej 16 lat. Opracowanie: HiszpaDskie Biuro Eurydice Bardziej szczegóBowe informacje o systemach edukacji w Europie mo|na znalez w prowadzonej przez EURYDICE bazie danych EURYBASE (http://www.eurydice.org). Ostatnia akt ualizacja: maj 2005 10

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
system edukacji luksemburg
SYSTEMY EDUKACJI W EUROPIE – STAN OBECNY I PLANOWANE REFORMY Luksemburg
System edukacji w Polsce i UE
Pachociński Wspólczesne systemy edukacyjne
SYSTEMY EDUKACJI W EUROPIE – STAN OBECNY I PLANOWANE REFORMY (Belgia wspólnota flamandzka)
SYSTEM EDUKACYJNY Edukacja w Surinamie
3 Systemy Edukacji
System edukacji w Belgii
Mikroprocesorowy system edukacyjny 4
SYSTEM EDUKACYJNY Finlandia
SYSTEMY EDUKACJI W EUROPIE – STAN OBECNY I PLANOWANE REFORMY (Belgia wspólnota francuska)
Szkoła w systemie edukacji(1)
system edukacji szwecja
System edukacyjny i dziedzictwo kulturowe Szwecji
Wichłacz Żaneta Porównanie systemów edukacyjnych Polski i Szwecji

więcej podobnych podstron