3262347467

wobec społeczeństwa funkcję komunikatywną i poznawczą”¹⁴; „...system znaków konwencjonalnych, fonicznych, służący do porozumiewania się o wszystkim (uniwersalny), charakteryzujący się tzw. dwukłasowością, tzn. udziałem gramatyki, umożliwiającej nieograniczone tworzenie nowych konstrukcji”¹⁵.

Trzeba się zgodzić z cytowanym wyżej stwierdzeniem, że nie należy sprowadzać kontaktów językowych tylko „...do formy i jej relacji wobec treści”, ale wobec tego pojawiają się następne pytania: jakie zagadnienia włączać w obręb rozważań o kulturze języka? i jaki będzie zakres poszczególnych problemów? Nie będę się nad tym szczegółowo rozwodzić, gdyż pisałem o tym między innymi w książce Półwieku kultury języka w Polsce'⁶, nie ulega jednak wątpliwości, że zarówno liczba, jak i zakres tych zagadnień daleko wykraczają poza zasięg tradycyjnie - jako poprawność językowa - rozumianej kultury języka, a więc także poza zasięg możliwości i umiejętności zwykłego użytkownika języka. Włącza się więc dzisiaj bezpośrednio w obręb interesującego nas pojęcia także sprawność językową, etykę słowa (etykę językowego porozumiewania się), estetykę słowa, z którą się wiąże problematykę grzeczności (etykiety językowej)¹⁷.

Jeśli zakres interesującego nas pojęcia rozszerzymy, to w obręb kultury języka będą wchodzić także takie zewnętrzne zagadnienia, jak: genologiczne uwarunkowania wypowiedzi, świadomość i tożsamość językowa, społeczne funkcjonowanie języka (socjolingwistyka) i polityka językowa, a więc i egzystencja języków oraz kontakty między- i wewnątrzjęzykowe, problematyka kodyfikacyjna. Z zagadnień wewnątrzjęzykowych do najważniejszych będą należeć problemy związane z funkcjonalnymi cechami znaku językowego takimi, jak: wyrazistość, operatywność, emocjonalność, jednoznaczność - wieloznaczność i z ich wzajemnymi uwarunkowaniami. Ze wspomnianą wcześniej poprawnością będzie się wiązać to, co nazywamy wiedzą o języku (systemie języka).

W związku z pytaniem o definicję języka pojawia się też problem definiowania kultury języka, przy czym nie chodzi tu tyle o formalną stronę definicji, ile o obszar zagadnień, które kultura języka powinna obejmować. Jak widać jest on niemały i zmienny w czasie, przy czym zakres omawianego pojęcia stale się rozszerza. Kultura języka zdaje się wchłaniać coraz to nowe obszary: od zagadnień budowy systemu gramatycznego po problematykę związaną z komunikowaniem społecznym. Pozostaje też w związkach z filozofią języka i filozofią

¹⁴    Antoni Furdal, Językoznawstwo otwarte, wyd. trzecie poprawione i uzupełnione, Wrocław.... 1900,2000. Definicja sformułowana w pierwszym wydaniu książki w roku 1977.

⁵ Renata Grzegorczykowa, Wstęp do językoznawstwa, Warszawa 2008, s. 13.

¹⁵    Marian Bugajski, Pól wieku kultury języka w Polsce (1945-1995), Warszawa 1999.

¹⁷ Por. A. Markowski, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2005, s. 18-19.

5