3545336494

prakseologii w zarządzaniu jest jednak wysoki poziom ogólności formułowanych zasad, których trafność może być problematyczna wraz z próbami dostosowania do bardziej specyficznych sytuacji, podczas gdy sprawne zarządzanie organizacjami wymagałoby odpowiedniej adaptacji zasad i metod prakseologicznych.

l. 3.    Wkład socjologii do nauk o zarządzaniu

Teoria organizacji i zarządzania wydaje się bliżej związana z naukami społecznymi niż ekonomicznymi ze względu na stosowane metody badawcze oraz zakres tematyczny. Organizacje stanowią ważny przedmiot zainteresowań socjologów, a wiele koncepcji teoretycznych, które będą opisane w kolejnych rozdziałach niniejszej książki, jest opisywanych w typowych podręcznikach socjologii. Z tego względu, charakterystyka wkładu socjologii do nauk o zarządzaniu ograniczy się do zagadnień, które stanowić mogą wprowadzenie do bardziej szczegółowej dyskusji poszczególnych podejść i teorii, wyjaśniając ich kontekst socjologiczny.

XIX-wieczny francuski badacz August Comte jest uważany za twórcę socjologii czyli nauki, zajmującej się analizą społeczeństwa, jego funkcjonowania i procesów zmian społecznych. Comte wprowadził analogię pomiędzy społeczeństwem a organizmem sugerując, by strukturę społeczeństwa i zachodzące w nim procesy analizować tak, jakby zachodziły w żywym organizmie (Turner, 2004, s. 10). Kontynuatorem myśli Comte’a był Brytyjczyk Herbert Spencer, proponujący analizy funkcji, które spełniają poszczególne elementy struktury społeczeństwa poprzez analogię do funkcji narządów wewnętrznych organizmów żywych, które realizują typowe, powtarzalne funkcje niezależnie od międzygatunkowych różnic, w tym odmiennego wyglądu lub innych cech (Turner, 2004, s. 11-12). Chociaż koncepcje Comte’a i Spencera wydają się współczesnym socjologom archaiczne, wpłynęły na rozwój podejścia, określanego mianem funkcjonalizmu, dążącego do opisania systemu społecznego w sposób przypominający organizm poprzez analizę funkcji poszczególnych części społeczeństwa, które w każdym społeczeństwie powinny pozostawać stałe, niezależnie od stopnia komplikacji czy wewnętrznego zróżnicowania społeczeństwa. Do rozwoju funkcjonalizmu przyczynili się

m. in.: Emile Durkheim, Alfred R. Radcliffe-Brown i Bronisław Malinowski. Dwaj ostatni badacze są reprezentantami antropologii kultury - dyscypliny zajmującej się badaniami kultur, które były postrzegane jako ważne źródło wewnętrznej spójności społeczeństwa.

Ważny wkład teoretyczny w rozwój funkcjonalizmu wniósł Talcott Parsons, który zaproponował oparcie analiz społeczeństwa na wybranych, abstrakcyjnych kategoriach pojęciowych, wyodrębnionych z rzeczywistości empirycznej, pozwalających na generalizacje (tzw. analityczny realizm) (Turner, 2004, s. 32-33). Parsons interesował się również teorią organizacji i był autorem artykułów opublikowanych w dwóch pierwszych numerach pierwszego specjalistycznego czasopisma naukowego, jakie wydawano w tym obszarze -magazynu „Administrative Science Quarterly” (Parsons, 1956a; Parsons, 1956b). Uważał on, że organizacje można zidentyfikować poprzez orientację na osiąganie określonych celów (Parsons, 1956a, s. 64), co różnić ma socjologicznie zorientowane badania nad organizacjami od zainteresowań ekonomistów, pozostających pod wpływem uproszczonych modeli przedsiębiorstw proponowanych Alfreda Marshalla lub interpretacji przedsiębiorczości jako źródła rozwoju gospodarczego, proponowanej przez Josepha Schumpetera (Parsons, 1956a, s. 73). W organizacjach istotną rolę odgrywają zinstytucjonalizowane normy funkcjonowania, w tym normy regulujące stosunek zatrudnienia - gdyż uczestnicy wielu typów organizacji są zatrudniani za pośrednictwem rynku pracy w zamian za wynagrodzenie (Parsons, 1956a, s. 70). Parsons zaproponował podział organizacji na (Parsons, 1956b, s. 228-229):

14