3149489163

nastąpi, badacz dokładnie je opisuje wraz z kontekstem sytuacyjnym, wypowiedziami dziecka i osób z otoczenia.

Ocena cech odbywa się za pomocą skal obserwacyjnych. Przykładem może być obserwacja dziecka podczas badania DSR i ocena według wymiarów Skali Obserwacyjnej.

Próby kliniczne

W praktyce zawodowej często posługujemy się próbami klinicznymi, które zazwyczaj są realizowane w formie zabawy. W Polsce brakuje znormalizowanych narzędzi pomiarowych, jednak badania naukowe oraz zagraniczne narzędzia podsuwają wiele pomysłów użytecznych w modelowej diagnozie dziecka. Przykładem może być badanie mentalizowania: Badania naukowe dostarczają konkretnych informacji na temat kolejnych osiągnięć związanych z rozwojem teorii umysłu u dzieci. Wiemy, że:

■    w 2 r. ż. dziecko zaczyna używać słów odnoszących się do stanów wewnętrznych innych osób (percepcji i emocji : „chce”, „szuka”, „czuje”); wie, że aby zobaczyć zdjęcia trzeba mieć odsłonięte oczy;

■    w3r. ż.: dziecko zaczyna używać słów odnoszących się do stanów mentalnych innych osób: „wie”, „myśli”, „pamięta”; rozróżnia, czy ktoś coś rzeczywiście widzi, czy sobie o tym tylko pomyślał; rozumie, że jeżeli coś przed kimś schowa, to ta osoba nie będzie tego widziała;

■    w 4 r. ż. dziecko rozumie, że dwie osoby, które patrzą się na ten sam obiekt mają różne perspektywy i mogą widzieć coś innego;

■    w 5 r. ż dziecko prawidłowo wykonuje test fałszywych przekonań pierwszego rzędu (próba Sally- Ann) (Kurcz, 2002).

W oparciu o tę wiedzę można stworzyć szereg prób klinicznych lub posłużyć się zadaniami, które były wykorzystane podczas badań naukowych. Próbę Sally- Ann (Wimmer, Perner, 1983) można odtworzyć w formie teatrzyku. Dziecku można przydzielić rolę postaci zostawiającej swój przedmiot w konkretnym miejscu i poszukującej go po zaakcentowanej zmianie dokonanej przez partnera zabawy lub osoby, która nie uczestniczy w scence, jedynie ją ogląda i ma za zadanie ocenić gdzie „Sally” będzie szukać swojej piłki. W badaniu można także wykorzystać rysunek Sally- Ann. Umiejętność dostrzegania perspektywy drugiej osoby można ocenić np. stawiając na środku stołu misia, który do dziecka siedzi przodem a do psychologa tyłem i prosząc dziecko o opisanie, co każde z nas może widzieć. Ciekawą formą sprawdzania rozwoju teorii umysłu jest również zabawa w chowanego lub w chowanie przedmiotów. Celem prób klinicznych może być również sprawdzenie:

1