3149489171

■    prognoza podstawowa (opisuje przyszłą drogę jednostki zakładając, że nadal będą działać dotychczasowe czynniki),

■    przewidywania (co się zdarzy, jeśli psycholog wykona pewne działania w kierunku jednostki i jej otoczenia),

■    zalecenia (jakie działania należy wykonać, aby osiągnąć pożądany stan jednostki i otoczenia).

W opiniach psychologicznych najczęściej spotykamy się z zaleceniem, a więc prognozą pragmatyczną, której cechą charakterystyczną jest użyteczność.

Diagnoza pełna, rozumiana zarówno jako proces, jak i efekt końcowy całego postępowania, powinna zawierać wszystkie wyżej wymienione elementy.

Główne cele diagnozy dziecka w wieku od 0 do 6 lat to: optymalizacja rozwoju, usuwanie zaburzeń, profilaktyka oraz prognostyka (por. Dołęga, 2005).

Diagnosta może wybrać jedno z kilku podejść do diagnozy, które różnią się między sobą przede wszystkim stosowanym układem odniesienia. Anna Matczak (1994) wymieniła trzy podstawowe podejścia do diagnozy:

■    statystyczne,

■    modelowe,

■    ipsatywne.

W podejściu statystycznym układem odniesienia jest grupa. Podejście to realizuje cel normatywny, a więc określenie etapu rozwoju konkretnego dziecka względem danej fazy rozwojowej na tle norm (Dołęga, 2005). Takie podejście zakłada wykorzystanie w procesie diagnostycznym testów psychometrycznych. Muszą to być narzędzia posiadające normy dla danej populacji.

Podejście modelowe także sprowadza się do oceny dziecka poprzez porównanie, jednak nie z grupą odniesienia (ilościowe), a wzorem (jakościowe). Opiera się na założeniu, że istnieje optimum funkcjonowania, które może stanowić układ odniesienia w ocenie psychologicznej. „Diagnosta analizuje określone zachowania i cechy psychiczne osoby badanej, a następnie porównuje je z wzorem. Podejście modelowe wymaga odwołania się do jakościowo/ teoretycznie scharakteryzowanego standardu” (Dołęga, 2005, s. 28). Narzędzia wykorzystywane w diagnozie o charakterze modelowym to przede wszystkim próby kliniczne i arkusze obserwacyjne.

Podejście ipsatywne realizuje cel idiograficzny, układem odniesienia staje się badana jednostka. Diagnosta tworzy profil osoby badanej, zestawia i porównuje różne właściwości funkcjonowania psychologicznego tej samej osoby (Matczak, 1994).

3