Obraz�1

48 Podstawy dydaktyki ogólnej

7. Dydaktyka współczesna zakłada, że o^ wynikach kształcenia nicpn*. sądzają ani czynniki dziedziczne (jak głosili tzw. natywiści), ani środowisko-we (co z kolei eksponowali rzecznicy socjologizmu). Wpływają one bezspornie na jakość tego procesu, ale równie silny jest także wpływ świadomej i celowej działalności nauczyciela. Dlatego też obecnie nie akceptuje się jui poglądu progresywiśrów" którzy chcieli widzieć w nauczycielu jedynie obserwatora i doradcę uczniów, tak jak nie uznaje za słuszne — tym razem wbrew herbartystom — aby nauczyciel spełniał w procesie kształcenia rolę hctcronomiczną. Wyeliminowaniu tych skrajnych stanowisk służy m,in. wyznaczenie nauczycielowi kierowniczej pozycji w tym procesie, czemu nic musi towarzyszyć ograniczanie samodzielności myślenia i działania uczniów.

Sprawdzian 2

1.    Scharakteryzuj podstawowe założenia dydaktyki herbartowskiej, uwzględniając jej podstawy psychologiczne, gnoseologiczne oraz koncepcję toku zajęć dydaktyczno-wychowawczych. Wyjaśnij zwłaszcza, co to znaczy, że zwolennicy nauczania tradycyjnego uważają za źródło wiedzy spostrzeganie, podczas gdy progresywiści doszukują się tego źródła w działaniu. Na czym polega różnica między obrazem i operacją, które są traktowane jako Jednostki myślenia” przez tradycjonalistów (wiedza stanowi złożoną z obrazów kopię rzeczywistości) oraz rzeczników nauczania progresywis-tycznego (wiedza jest myślową rekonstrukcją rzeczywistości)?

2.    Opisz i poddaj krytycznej ocenie koncepcje stopni formalnych w ujęciu Herbarta, Reina i Deweya.

3.    Omów zarzuty wysuwane wobec tzw. szkoły tradycyjnej przez rzeczników „nowego wychowania”, a także poddaj krytycznej ocenie słabe strony tzw. szkoły progresywistycznej.

4.    Scharakteryzuj główne założenia dydaktyki współczesnej, porównując je z odpowiednimi założeniami dydaktyki herbartowskiej i progresy wistycznej.

Bibiliografia do rozdziału II

Bennett N. Teachlng Styles and Pupils Progress. London 1976, O pen Books.

Brunner J. The act of dlscorcry. „Harvard Educalional Rcvicw” 1961, nr 31.

Dcwey J. Jak myślimy. Tłum. Z. Bastgcnówna. Warszawa 19S7, Książka i Wiedza. Dottrcns R. Vom W er den der neuen Schule. W: Dottrens R. (red.) Auf neucn Wet** Unterrlchtsformcn In der Schwelz. ZCkrich 1955. Schweizerischer Vcrband frr Schulrcform.

Fenlon E. The new soctal studles. New York 1967, Holt, Rinchart and Winiton. Gcisslcr E,E. J.F. Herhart. W: H. Scheuerl (red.). Klasslker der Pódagoglk. Tom 1. Mtinchen 1979, Verlag C.H. Beck.

Mysłakowski Z. Wychowanie człowieka w zmiennej społeczności. Warszawa 1964, Książka i Wiedza.

Nawroczyński B. Wstęp do pracy: J.F. Herhart. Pisma pedagogiczne.

Wrocław-Warszawa-Kraków 1967, Ossolineum.

Okoń W. Wprowadzenie do dydaktyki. Warszawa 1987, PWN.

Schallcr K. Dlekrhlsch-kommunlkatlre Pddagoglk. W: Gudjons HTeske R.. Winkcl R. (red.), Erzlehungswlssenschaflllche Theorien. Hamburg 1986. Bergman und Hclbig Verlag.

Sośnicki K. Pedagogika esencjałlzmu w USA. „Kwartalnik Pedagogiczny " 1958. nr 4. Suchodolski B. O pedagogikę na miarę naszych czasów. Warszawa 1958, Książka i Wiedza.