Obraz�9

44 Podstawy dydaktyki ogólnej

1957, s. 57).

pęrymentów oraz wyprowadzać na tej podstawie wnioski — stosownie do charakteru trudności — teoretyczne lub praktyczne (Dewey

Tabela 4. Stopnie formalne nauczania w

według Reina

według Deweya

1) przygotowanie

2) podanie

3) powiązanie

1) doprowadzenie do odczucia trudności

2) sformułowanie problemu

3) wysunięcie hipotezy (hipotez)

4) zebranie

dotyczącej rozwiązania problemu 4) weryfikacja logiczna lub/i empiryczna

5) zastosowanie

hipotezy (hipotez)

5) działanie zgodne z obraną hipotezą

W poprzednim podrozdziale stwierdziliśmy, że szkoła tradycyjna, oparta na koncepcji Herbarta, nie odpowiada współczesnym potrzebom edukacyjnym. Tych potrzeb nie zaspokaja również-progresywistygzna szkoła, wyrosła na podłożuj^ychodydaktycznej teorii-DeweyaJDzieje się tak przede wszystkim dlatego, że „przenosi przesadnie zainteresowania ucznia nad jego planowy wysiłek, swÓ6ódę~nad karność, potrzebę "bezpośrednią nad dalekie cele wychowania, doświadczenie indywidualne' nad doświadczenie społeczne, psy chol ogiczną~©rganizację nauczania nad -konsekwencję logiczną, a inicjatywę ucznia nad inicjatywę nauczyciela” (Sośnicki ,T958)r>

Równocześnie wartość dydaktyki Deweya polega na trafnej krytyce werbalizmu, łącznie z tzw. poglądowością bierną, polegającą wyłącznie ria~ekspozycji pokazu, naTwskazaniu potrzeby rozbudzania i rozwijania^ samodzielności myślenia i - działania uczniów oraz zaproponowaniu niektórych sposobów tego procesu. Wśród nićTTna szczególną uwagę zasługuje „uczenie się przez dokonywanie odkryć”. Zgodnie z tym sposobem, rozwiniętym przez J.S. Brunera i W. Okonia, uczenie się wtedy staje się odkrywcze, kiedy zapewnia uczniom „nowę_ spojrżenie” na przyswajanie przez nich treści, kiedy ukazuje im te treści w. sposób pełniejszy i głębszy, kiedy pozwala im samodzielnie formułować nie znane przedtem uogólnienia oraz posługiwaóśię njmi w działaniu (por. Bruner, 1961; W. Okoń, 1987, s. 214 i nast.).

W ujęciu porównawczym podstawowe cechy nauczania realizowanego zgodnie z założeniami dydaktyki tradycyjnej i progresy wiśtycznej przedstawia Tabela 5.

Tabela 5./Podstawowe cechynauczania realizowanego zgodnie z założeniami / dydaktyki tradycyjnej i progresywistycznej

Szkoła tradycyjna

Szkoła progresywistyczna

* Podział treści nauczania na przedmioty

* Przekaz wiedzy przez nauczyciela

* Uczniowie są na ogół pasywni

* Uczniowie nie decydują

o doborze treści nauczania

* Dominuje uczenie się pamięciowe

* Zachęcać uczniów do nauki mają motywy zewnętrzne, głównie stopnie

* Częsta kontrola wyników nauczania

* Współzawodnictwo

* Szkoła jest jedynym terenem uczenia się, tylko prace domowe wykonywane są poza nią

* Słaby nacisk na samorzutną twórczość uczniów

Podział treści nauczania na interdyscyplinarne bloki Samodzielne zdobywanie wiedzy przez uczniów, nauczyciel pełni przeważnie rolę obserwatora pracy dzieci i młodzieży ' Uczniowie są aktywni ' Uczniowie mają pewien wpływ na dobór treści nauczania

* Dominuje uczenie się oparte na rozwiązywaniu problemów

* Pobudzać uczniów do nauki mają motywy wewnętrzne, w tym potrzeby i zainteresowania poznawcze

* Niezbyt częsta kontrola wyników nauczania, nacisk na samokontrolę

* Współpraca

* Szkoła jest głównym, ale nie jedynym miejscem uczenia się

* Silny nacisk na samorzutną twórczość uczniów (por. N. Bennett, 1976, s. 83).

3. Dydaktyka współczesna jako teoretyczna podstawa szkoły obecnej ytf -

Dydaktyka współczesna różni się wprawdzie od dydaktyki tradycyjnej i progresywistycznej, ale bynajmniej me odrzuca wszystkich założeń i postulatów, głoszonych przez ich twórców, jak np. herbartowskiego post ulatu zaznajamiania uczniów z podstawami usystematyzowanej wiedzy czy progresywistycznego zalecenia, aby aktywizować dzieci i młodzież w procesie nauczania. Ogólnie mówiąc, różnice między dydaktyką współczesną a jej poprzedniczkami polegają głównie na tym. że:

1. Dydaktyka współczesna zdołała przezwyciężyć jednostronności \ w analizie i sposobach interpretacji geneży. lródeł. mechańizmów oraz