4558206971

708

Andrzej Paulo

Kopaliny pospolite, masowo eksploatowane i tanie, mają znaczenie lokalne, gdyż na możliwość użytkowania pochodnych surowców silnie wpływa koszt transportu (Stryszewski 1993). Przeciwnie, surowce drogie, o podwyższonych parametrach lub pochodzące ze złóż rzadkich są przedmiotem obrotu międzynarodowego, zwłaszcza przy nadmorskim położeniu złóż.

Wyróżnia się (Paulo 1995) trzy zakresy geologii gospodarczej:

1)    gospodarkę złożami, tj. ogółem zasobów w odpowiednim podziale administracyjnym, przyrodniczym (np. zagłębia) lub technologicznym (np. kruszyw); jest to działanie na pograniczu geologii, gospodarki przestrzennej i ekonomiki;

2)    gospodarkę złożem, rozpoznawanym, dokumentowanym, zakwalifikowanym do eksploatacji i podlegającym jej; jest to głównie działanie górnicze, geologiczne i ekonomiczne;

3)    gospodarkę surowcami mineralnymi; są to wielodyscyplinarne działania z dużym udziałem technologii przeróbczych i przetwórczych.

Zasoby złóż z reguły nadają się tylko do jednorazowej eksploatacji, ulegają więc bezpowrotnemu wyczerpaniu, zwykle w horyzoncie kilku-, kilkudziesięciu lat. Są nierównomiernie rozmieszczone pod względem geograficznym i różnie dostępne, a pochodne surowce w dużej części ulegają zniszczeniu (surowce energetyczne, chemiczne). Z tych powodów okręgi górnicze z czasem nieuchronnie zamierają.

Gospodarka złożami jako zasobami środowiska

Cele

Podstawowym celem gospodarki złożami w kraju jest zagwarantowanie trwałości dostaw surowców obecnemu i przyszłym pokoleniom. Wymaga to zarówno promocji, jak i ochrony złóż.

Ochronie złóż sprzyjają:

-    odpowiednia gospodarka przestrzenna;

-    zmniejszanie strat zasobów, zwłaszcza przez oszczędną gospodarkę złożem, pełne wykorzystanie kopaliny głównej i jak najszerszej gamy kopalin towarzyszących;

-    optymalne skierowanie kopalin do przetwórstwa i użytkowania, minimalizacja strat technologicznych;

-    ograniczenie wydobycia kopalin do niezbędnego minimum oraz wykorzystanie innych źródeł surowców, np. złomu, dostaw z importu.