4855312849

które rozciągnęły ją na stosunki międzypaństwowe. Nie pozostawia również problemu przeludnienia przekraczającego możliwości egzystencjalne poszczególnych państw w tym historycznym okresie.¹

Za podstawę rozważań tego głównego problemu Platon bierze swoją koncepcję duszy, w której wyróżnia trzy części, a mianowicie: intelekt, temperament i pożądliwość. Tak jak jedna część duszy powinna być podporządkowana drugiej, tak i poszczególne części społeczeństwa winny być sobie podporządkowane, to znaczy niższe wyższym. W takich uwarunkowaniach możemy mieć gwarancję bezpieczeństwa, porządku i sprawiedliwości tak w jednostce, jak i w społeczeństwie. W jednostce i społeczeństwie, twierdzi Platon, powinna panować naturalna zgodność co do tego, która strona powinna rządzić i w państwie i w każdym z osobna.² Dalej myśliciel twierdzi, że istotną przyczyną wojen, ściśle powiązaną i właściwie wynikającą z braku harmonii pomiędzy poszczególnymi częściami duszy i społeczeństwa jest niesprawiedliwość. Podobnie każdy człowiek jest sprawiedliwy dopiero wtedy, gdy każda z trzech części jego duszy robi swoje, tzn. gdy rozum rządzi i decyduje, temperament mu pomaga, a pożądania słuchają rozumu, tak i państwo jest sprawiedliwe, gdy poszczególne kasty dobrze wykonują swoje obowiązki.² To prowadzi do rozkwitu i szczęścia człowieka oraz społeczeństwa, zapewnia dobrobyt i dobrą organizację państwa.³

Platon, wychodząc z założenia, że nie może jeden człowiek uprawiać wiele czynności, a ponieważ walka w czasie wojny wymaga szczególnych umiejętności, dlatego należy wydzielić specjalną grupę ludzi, zadbać o rozwój sztuki wojennej, o przygotowanie do rzemiosła wojennego. Wartość takiej grupy jest wtedy, kiedy rzemiosło wojenne ona dobrze wykonuje.

Mówiąc o wychowaniu Platon wielokrotnie podkreślał regułę, że nie można wychowywać człowieka w sposób jednostronny, nie można rozwijać jednych i jednocześnie zaniedbywać innych cnót. Należy dbać zarówno o stronę duchową, jak i fizyczną, dążąc do ukształtowania harmonijnej osobowości.

Bardzo surowo Platon odnosi się do barbarzyńcóww czasie wojny. Mówi o poszanowaniu godności pobitych wrogów, zdobytych jeńców, poległych na polu walki żołnierzy nieprzyjaciela, którzy po śmierci przestali być wrogami dla kogokolwiek. Tak jak w życiu publicznym i prywatnym, tak i w czasie działań wojennych, należy kierować się szlachetnością, po-

1

   R. Rosa, Filozofia bezpieczeństwa. Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1995, s. 12.

2

   Platon, Państwo z dodaniem siedmiu ksiąg„Praw”, 1.1 i 2, Warszawa 1958, s.213.

3

   Platon, Państwo... 1.1, cyt. wyd., s. 213.

WSGE | 19