490574768

ludzkie, ściślej o wartościowanie, które to działanie motywuje. Filozofowie stawiają sobie w tej dziedzinie pytania: Czy istnieje niezmienne prawo etyczne i estetyczne? Na czym jest ono oparte? Co jest jego najbardziej podstawowym nakazem? Jakie wnioski należy wyciągnąć z założeń etycznych względem społeczeństwa? I wiele podobnych.

4. Podział filozofii. Wskutek tego filozofia dzieli się najogólniej na trzy części, ustalone już przez starożytnych stoików: logikę, fizykę i etykę (wszystkie trzy szeroko pojęte). W praktyce stosuje się najczęściej następujący podział, któiy każdy filozof zresztą modyfikuje zwykle zależnie od swoich

a)    semantyka

b)    logika formalna

c)    metodologia

II.    Epistemologia (teońa poznania):

a)    zagadnienie sceptyczne (czy istniqe ccś pewnego)

b)    zagadnienie krytyczne (co to jest prawda i poznanie)

III.    Ontologia ogólna (zwana także przez niektóiych fenomenologią) Nauka ta zajmu je się analizą takich treści jak byt ruch. istnienie, forma, trwanie, przyczyna itp.

IV.    Kosmologia, zajmująca się zagatfeiieniami stosunku mateni do rozciągłości, ruchu, czasu i przestrzeni, ogólna koncepcja świata i struktury dal (np. czy przyrodę należy tłumaczyć tylko przez przyczyny mechaniczne. czy też przyjąć cele itp ). Działem kosmologii jest filozofia życia, badająca zagadnienie stosunku życia do praw fizykochemicznych, ewolugi rtp

V.    Psychologia filozoficzna bada głównie zagadnienie odrębności zjawisk psychicznych i ich stosunku do fizjologicznych (czy duch różni się od materii, czy materia może na ducha działać i na odwrót czy duch różni się

od żyda itp.)

VI Ogólna teoria ■

VII. Etyka poszuku|e podstaw prawa etycznego i stara się tworzyć system nonn moralnych; ją dziełem jest etyka społeczna VIII Estetyka zadaje sobie to samo pytanie odnośnie do piękna i sztuk pięknych

IX. Filozofia rełigii bada samo pojecie religii (czy religia różni się od etyki i czym, czy i jaki ma przedmiot itp.).

Na uniuasytetach polskich przed wojną świetnie rozwijała się logika, kwitła także onłologia ogólna którą wybitnym przedstawicielem był prof Ingarden ze Lwowa; niektóry filozofowie pracowali także w dziedzinie kosnologii - natomiast zaniedbana była etyka a zwłaszcza epistemologia do którą logicy warszawscy ockrosrli się z wielka nieufnością twierdząc nawet niekiedy, ze takiej nauki w ogóle nie ma

5. Stosunek filozofii do nauki. Stosunek filozofii do nauk zarówno ptzyrockiiczych. jak i formalnych był histotycaiie taki zazwyczaj, że nauki te zapładnialy filozofów zwykle nowymi myślami. Tak np. Arystoteles w swojej filozofii jest wielce zależny od matematyki, astronomri i biologii; Leibniz (XVII wiek) - od matematyki (obaj gównie od własnych odkryć w tej dziedzinie); Bergson (XX wiek) - od biologii Platon miał napisać na drzwiach swojej akademii "niech żaden, kto nie zna geomctni, nie wchodzi". Zasada utrzymywania żywego stosunku z nauką obowiąząe do dziś rfciia filozofów.

Wielu filozofów próbowało nie tylko korzystać z myśli zawartych w nauce, celem zastosowania ich w swojej dziedzinie, ale także wprost oprzeć filozofię na nauce Próby takie istniały i w starożytności (budowa świata u Arystotelesa), i w średniowieczu (system polityczny u wielu scholastyków), a zwłaszcza w czasach nowszych, gdzie skrajnym myślicielem pod tym względem byt Herbert Spencer Sądząc z doświadczenia jest to przedsięwzięcie ry^kowne. gdyż po jakimś czasie teone naukowe ipadają a razem z nimi wali się system na tak grząskim gruicre zbudowany Najtrwalsze są te wyniki filozofii, w których nauka przyrodnicza me jest podstawą. ale przedmiotem badania W każdym razie istnieje wiele systemów filozoficznych, które z nauką przyrodniczą jako podstawą nie są wcale związane, i te właśnie okazały się najtrwalsze (ontologia Arystotelesa i św Tomasza, teona Bóstwa Spinozy. kryty ka Kanta)

25