5502552130

jednak udzielające się szerokiej publiczności, nawet z różnych kręgów kulturowych. Fakt ten przemawia za uznaniem filmu jako swoistego zjawiska antropologicznego.

Na związki filmu i antropologii jako dwóch dziedzin działalności ludzkiej wskazywała również Maryla Hopfinger w szkicu Film i antropologia*. „Na ekranie [...] człowiek zobaczył siebie samego, [...] ogrom doznań i wielość ich wyrazu, [...] i mógł teraz odkrywać tajniki swego ciała i swojej duszy” - pisze autorka^{1 2}. W ten sposób człowiek otrzymał inny punkt widzenia, inną perspektywę, która staje się istotna w dociekaniach antropologicznych. Jednocześnie badaczka zwraca uwagę na podobieństwo materiału filmowego i antropologicznego - ich charakter audiowizualny.

Skupiając się na osiągnięciach polskiej kinematografii i odnosząc je do kultury narodowej, Zbigniew Benedyktowicz spostrzegł doniosłą funkcję pamięci oraz wzruszenia. Autor skonstatował, że kultura narodowa jest „bazą”, na której należy się opierać w procesie odczytywania treści filmu. W swoistej mitologii narodowej funkcjonują archetypy i pra-obrazy, które wyzwalają u odbiorcy wzruszenie. Szczególne miejsce w pracy Benedyktowicza Przestrzenie pamięci zajął „archetyp domu jako przestrzeni pamięci” oraz całym system symboli z nim związany³.

Ujęcie kontekstu kulturowego jako podstawy do badań nad filmem charakteryzuje również koncepcję J. M. Godzimirskiego. Zdaniem autora dzieło filmowe winno być traktowane jako dokument antropologiczny od samego początku. Film nigdy nie powstaje w „próżni kulturowej”, lecz zawsze nosi w sobie znamiona twórców, ich mentalności i - co za tym idzie - odbicie pewnych cech ich rodzimej kultury. Antropologiczna znajomość kontekstu kulturowego musi zatem stać się punktem wyjścia do wszelkich badań nad dziełem. Autor podkreśla również funkcję komunikacyjną filmu jako tekstu kulturowego oraz potrzebę jego antropologicznej interpretacji⁴.

Warto również wspomnieć prace będące próbą praktycznego zastosowania wiedzy z zakresu antropologii filmowej. Na uwagę zasługują tu m. in. szkice Marioli Jakun, Anny Boczkowskiej, Małgorzaty Pośpiech oraz wspomnianych już powyżej Alicji Helman i Zbigniewa Benedyktowicza.

8

1

   M. Hopfinger. Film i antropologia, [w:] Sztuka na wysokości oczu..., s. 195-208.

2

   Ibidem, s. 198.

3

   Z. Benedyktowicz. Przestrzenie pamięci, [w:] Film: Tekst i kontekst..., s. 160.

4

" J. M. Godzimirski. Antropologiczna lektura dzieła filmowego, [w:] Sztuka na wysokości oczu....

s. 227-231.