614373571

Maciej Szmit

O ile w postępowaniu przygotowawczym kontakt prokuratora z biegłym zaangażowanym w postępowanie nie budzi wątpliwości, o tyle w postępowaniu sądowym wszystkie kontakty biegłego z sądem (a w zasadzie ze składem orzekającym) powinny być jawne i udokumentowane z uwagi na zasadę jawności postępowania. Z drugiej strony, źle postawione pytania, czy niewłaściwe użycie terminów fachowych (nie mówiąc już np. o braku orientacji sędziego, co do natury przedmiotu sporu) prowadzi w najlepszym razie do niepotrzebnego przedłużania postępowania. W praktyce tego rodzaju ustalenia prowadzone są stosunkowo często przed powołaniem biegłego¹²⁹, natomiast nie powinny mieć miejsca już po jego powołaniu, kiedy to wszelkie wątpliwości należy wyjaśniać w sposób procesowy.

¹²⁹ W zasadzie można je podówczas zakwalifikować jako nieformalne konsultacje, udzielone prywatnie, przez osobę niepełniącą przecież w tym momencie roli biegłego innej osobie prywatnej, która zawodowo jest funkcjonariuszem wymiaru sprawiedliwości, w czym trudno dopatrywać się jakiegokolwiek przekroczenia zasad prawa czy etyki. Być może należałoby rozważyć celowość wprowadzenia do przepisów procesowych usankcjonowania tego rodzaju „opinii konsultacyjnych". Jak piszą autorzy w poświęconym biegłym raporcie Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka: „Za pożądaną praktykę należy uznać konsultowanie z biegłymi pytań, które mają znaleźć się w postanowieniu o zasięgnięciu opinii. Pozwala to znacznie skrócić czas, w którym ostateczna opinia trafia w ręce decydenta procesowego, a także chroni, przed pojawieniem się ewentualnych zarzutów pod adresem sporządzonej opinii. Powoływanie ekspertów bez uwzględnienia wspomnianych okoliczności, prowadzi natomiast najczęściej do mnożenia opinii. Konieczne staje się wydawanie postanowień uzupełniających pytania zadane uprzednio biegłemu, zdarzają się opinie niejasne, niepełne lub wewnętrznie sprzeczne" (B. Grabowska, A. Pietryka, M. Wolny, A. Bodnar: Raport IU'PC: Biegli sądowi w Polsce, http://www. hfhr.pl/wp--eontent/uploads/2014/04/1 II PC_PRB_biegli-sa%CC%A8dowi_w_polsce.pdf, s. 37).

60