6833228010

132

Recenzje

Autorzy opracowania podkreślają bardzo mocno, iż tak z powodów teoretycznych, jak i praktycznych przyjęli w swych badaniach system francuski i że w związku z tym swe wnioski i oceny oparli na badaniu następujących grup zagadnień: 1) przedsiębiorstwa (empresas), w których celem podstawowym jest produkcja, 2) gospodarstwa domowe (economias domesticas), 3) działalność władz administracyjnych i urzędów zapewniających redystrybucję dochodów z jednej strony, a z drugiej na kształtowanie się tego dochodu wpływających, 4) wszelkiego rodzaju instytucje finansowe zapewniające podstawową równowagę finansową.

W ramach I Planu Rozwoju Ekonomicznego i Społecznego 1964—1967 ustanowiono w drodze decyzji administracyjnych siedem biegunów wzrostu („polos de desarrollo^,,), a mianowicie: Huelva, Sevilla, La Coruńa, Vigo, Burgos, Valladolid i Zaragoza. Naczelnym zadaniem przedsięwzięć podejmowanych w ramach Planu miało być zmniejszenie regionalnych dysproporcji w dochodzie narodowym na jednego mieszkańca. Temu też celowi miało służyć ustanowienie wyżej wymienionych biegunów wzrostu.

Zdaniem autorów omawianego opracowania, istotnym elementem oceny skuteczności podjętych środków jest ocena wpływu biegunów wzrostu na wzrost poziomu dochodu narodowego. Liczy się przy tym nie tylko efekt wywierany na dochód w skali kraju, lecz także wpływ na kształtowanie się poziomu dochodu narodowego w prowincji (czy regionie). Następnie autorzy omawiają zasady i problemy związane z integracją polityki biegunów wzrostu z celami ogólnej polityki rozwoju kraju.

Zgodnie, z przyjętymi przez autorów planowania regionalnego założeniami w Hiszpanii, przestrzeń metropolitalna jest zalążkiem, w którym grupuje się większość innowacji i które przenikają wzajemnie strukturę i hierarchię miast. Proces ten ujawnia się w przestrzeni jako zjawisko polaryzacji, to jest zjawisko rozdzielenia kraju na dwie strefy, a mianowicie strefę regionów węzłowych lub zalążkowych i strefę regionów peryferyjnych. Jak stwierdzają to autorzy, proces ten ujawnia się także w systemie węzłów, tworzących obszary metropolitalne i obszary zurbanizowane oraz w układzie stosunków pomiędzy tak pojętymi „regio-nami”. Zwracają również uwagę na fakt, że wewnątrz każdego regionu Hiszpanii występuje zhierarchizowanie poszczególnych ośrodków miejskich i zmiana stopnia ich ważności i roli w stosunku do otaczającej przestrzeni. Zdaniem autorów obydwu opracowań, przetwarzanie czy raczej przemieszczanie się nierówności ekonomicznych jest rezultatem sumy wszystkich przemian strukturalnych w danym regionie. Ich zdaniem biegun wzrostu powinien być określany w stosunku do funkcji oczekiwanych wyników i struktury. W związku z tym pojęcie „unidad motriz” (fr. unitę motrice) „jednostka wiodąca” należałoby zastąpić terminem „estructura motriz” — struktura wiodąca.

Autorzy podkreślają, że umocnienie roli bieguna wzrostu jest wynikiem działania różnorakich sił ekonomicznych, a w konsekwencji wzmocnienie jego przestrzennego oddziaływania zależy od zmian strukturalnych w ekonomice regionu (jak podkreślają autorzy, jest to odwołanie się do koncepcji La su en a). Jednocześnie zwracają uwagę na fakt, iż nie można mechanicznie przenosić stosowanych metod oceny w stosunku do efektów lokalizacyjnych będących wynikiem XIX-wiecznych układów. Z perspektywy bowiem hiszpańskiej można uznać za swoiste bieguny wzrostu, te które ukształtowały się historycznie. Są to: Madryt, Katalonia, Kraj Basków, Walencja, Sewilla oraz strefa Wybrzeża Kantabryjskiego. Jakkolwiek podejście historyczne nie dostarsza wystarczająco adekwatnych kryteriów dla krytycznej analizy biegunów wzrostu w Hiszpanii, to jednak ma, ich zdaniem, pewną wartość, ułatwiającą postawienie właściwej diagnozy.

Podstawową trudnością, na jaką napotykali autorzy obydwu tomów recenzo-