6836821022

Rozwój rzeźby w plejstocenie 39

stały zdeformowane pod wpływem ciśnienia olbrzymiej masy lodu. W czasie recesji lodowiec osadził brunatną, piaszczystą moreną denną, której miąższość dochodzi do 10 m. Na podstawie stosunku pokrywy drugiej do piasków fluwioglacjalnych można przyjąć, że w czasie zanikania czaszy lodowej oraz w okresie intergla-cjalu mazowieckiego rzeki rozcięły pokrywę gliny morenowej i leżące pod nią osady. Najszybciej przebiegało rozcinanie i wyprzątanie utworów lodowcowych i fluwioglacjalnych w obrębie dolin. Piaski pod-morenowe, zachowane w dnie doliny Nidzicy świadczą o tym, że w okresie tym dna dolin nie zostały wcięte do poprzedniej głębokości. Z tego okresu nie zachowały się żadne formy a tylko strzępy osadów fluwioglacjalnych, przylepione bądź to do zboczy doliny Nidzicy w Swięcicach i Jakuszowicach, bądź też spoczywające na spłaszczeniach wierzchowinowych w Dziemierzycach.

W okresie zlodowacenia środkowo-polskiego [10] Wyżyna Miechowska znajdowała się w zasięgu klimatu peryglacjalnego. Charakteryzowała go średnia roczna temperatura co najmniej — 2° C. Klimatowi temu odpowiadała bezleśna tundra. Dzięki dużym dobowym wahaniom temperatury, szczególnie częstym w okresie krótkiego polarnego lata, decydującą rolę odgrywało wietrzenie mechaniczne oraz powolne ruchy mas, obejmujące duże powierzchnie.

Wskutek płytkiego odmarzania podłoża następowało ściekanie zwie-trzeliny, a zwłaszcza iłów, nasiąkniętych wodą roztopową. Materiał soli-flukcyjny osadzał się w obniżeniach dolinnych, skąd wynosiły go obfite wody pochodzące z tajania śniegów. Tego typu pokrywa soliflukcyjna występuje m. in. w Jakuszowicach i Seselowie w wysokim tarasie Nidzicy. Rzeki płynące w czasie krótkotrwałych roztopów letnich były przeładowane materiałem gliniasto-piaszczystym, który osadzały na całej szerokości den dolinnych. Toteż w okresie zlodowacenia środkowo-polskiego doliny zostały zasypane piaskami warstwowanymi do wysokości około 17 m ponad poziom dzisiejszego dna (zob. s. 15).

Ze schyłkiem zlodowacenia środkowo-polskiego oraz z interglacjałem eemskim wiąże się rozcięcie zarówno pokrywy akumulacji rzecznej z okresu zlodowacenia środkowo-polskiego, jak i podścielających piasków fluwioglacjalnych. Wskutek rozcięcia pokrywy osadów utworzonych w okresie zlodowacenia środkowo-polskiego powstał wysoki taras, wznoszący się około 15 m ponad poziom tarasu zalewowego Nidzicy. Fragmenty wysokiego tarasu Nidzicy występują w Jazdowicach i Podgajach. U schyłku okresu międzylodowcowego proces odpreparowywania przed-tortońskiej rzeźby był już daleko posunięty (z wyjątkiem obszaru południowo-wschodniego). Przed okresem zlodowacenia bałtyckiego padoły i duże doliny rzeczne były już ekshumowane. Na stromych stokach gar-