6878601329

Podnietą estetyczną do takiego ujęcia były tu sztuki plastyczne. Warto przypomnieć inny fragment, gdy Łęcka przytuliła się do ojca,

"Pan Tomasz spojrzał niechcący w lusterko na stoliku i przyznał w duchu, że oboje w tej chwili tworzą bardzo piękną grupę. Szczególniej dobrze odbijała obawa rozlana na twarzy córki od jego spokoju" (I, 60).

"Ilustracja", "malowidło", "malowanie", "malarz", "obraz", "obrazek", "portret", "rama", "rysopis", "rysować", "rysownik", "rysunek", "rzeźba", "rzeźbiarz", "rzeźbić", "rzeźbiony", "wyrzeźbić", "wyrzeźbiony", "tło" - to wszystko słowa z Lalki, w której przecież (poza aktorem i muzykiem) nie występują artyści. Część z nich obsługuje opisy wnętrz mieszkalnych i jest dokumentem zamożności, kultury oraz smaku ludzi epoki Prusa. Część jest używana obok konkretnych rzeczowników przy portretowaniu oraz pejzażowaniu, potwierdzając wpływ sztuk plastycznych na techniki literackie tych lat. Obserwacje te dotyczą nie tylko Lalki. Oto np. opis kobiety z powieści Edwarda Lubowskiego Krok dalej:

"Nad biustem tak wspaniałym, iż rzeźbiarze w rozpaczy, że nigdy nic takiego z marmuru nie wykują, dłuto złamać by mogli. wznosiła się dumnie głowa skończenie artystycznego owalu [...] Najznakomitszy malarz nie byłby w stanie pochwycić ich wyrazu

Mowa tu o oczach.

Widzenie człowieka przez pryzmat sztuki jest w powieści XIX wieku częstym zabiegiem. W oczach Rzeckiego "pani Stawska spoglądała kolejno na wszystkich z takim łagodnym spokojem, że gdybym!był rzeźbiarzem, wziąłbym ją za model do posągu oskarżonej niewinności" (II, 178). Ekonomową z Grzesia Wołodego Skiby ma kształty "majestatycznej wiejskiej Juno-ny". W Żonie artysty Stanisława Grudzińskiego młoda para "zdawała się też jakby wizją klasycznego świata:, on, niby

9

model do posągu Peryklesa, ona - urok Aspazji łączyła z

62