7181949742

124 RALF LISCH

kich odnoszących się do pojęcia wskazówek bibliograficznych i metodologicznych. Także tutaj żąda się od użytkownika dalszego pytania.

2.5.    Żądanie modelu statystycznego

Gdy nie występuje żaden z opisanych rodzajów pytań szczególnych, sprawdza się, czy w pytaniu jest zawarte żądanie modelu statystycznego. Przy wyniku pozytywnym wkracza się bezpośrednio w subprogram modelowy, w którym odpytuje się o formalne przesłanki pożądanego modelu. Pod warunkiem, że wszystkie one zostaną przyjęte przez użytkownika jako trafne, LISBET podaje potem — o ile występują — alternatywy dla żądanego modelu (np. test Fishera-Yatesa jako alternatywa do czteropolowego testu chi-kwadrat) i wskazuje każdorazowo problemy specyficzne. Dopiero potem następuje ostateczna decyzja użytkownika, który model statystyczny ma być zastosowany do jego danych. W celu dokonania obliczeń odpytuje się o potrzebne parametry — nazwę kartoteki z danymi, pozycję zmiennych itd. — i następuje obliczenie pożądanej wielkości. Nie podaje się jej osobno, lecz tylko łącznie z wyjaśnieniami co do jej interpretacji. W ten sposób problem się zamyka, wszystkie zgromadzone specyficzne informacje na jego temat zmazuje się i użytkownik może podjąć decyzję, czy kończy dialog z LISBET, czy też chce go kontynuować nowym zadaniem.

2.6.    Kryteria dla wyboru modelu statystycznego

Jeżeli użytkownik w zapytaniu nie zażądał modelu statystycznego, trzeba sprawdzić, czy jednak nie wymienił kryterium dla wyboru jakiegoś adekwatnego modelu. Kryteria takie gromadzi się w wektorze, który po każdym nowym wpisie porównuje się ze schematem wyborów modelu statystycznego. W obecnej formie dla niektórych modeli statystycznych przedstawiono go w schemacie 3; nie jest on ostateczny, gdyż jeszcze nie odpowiada wielu potrzebom.

Najpierw sprawdza się, czy nowo wpisane kryterium nie jest przeciwieństwem jakiegoś już zanotowanego. Sytuacja taka może powstać np. wskutek fałszywej interpretacji przez LISBET albo w wyniku przeciwstawnych danych użytkownika. Skutek jest taki, że LISBET zwróci użytkownikowi uwagę na ten problem, wymieni mu przeciwstawne kryteria (np. dane dychotomiczne i dane rangowe) i wezwie go, by wymienił kryterium rzeczywiście trafne.

Dalej jest też możliwe, że wskazana przez użytkownika kombinacja kryteriów nie stanowi cząstki kryteriów wyznaczających modele zawarte w wybranym schemacie. Albo więc LISBET nie jest kompetentny w tym zakresie statystyki, albo dotąd nie istnieje rozwiązanie problemu. Użytkownikowi zwraca się na to uwagę i wzywa go, by albo zmodyfikował swe kryteria (może da się znaleźć rozwiązanie inaczej), albo by zamknął zadanie.

Przy sprawdzaniu poziomu skalowania postępuje się wg hierarchii. Jeśli np. dysponuje się danymi na określonym poziomie, sprawdza