8138722687

133

Recenzje

wanych, był brak dokładnych i wystarczająco pewnych danych statystycznych. Spowodowało to konieczność podjęcia własnych badań ankietowych. Jednym z celów było zbadanie dotychczasowych efektów polityki regionalnej i stwierdzenie, w jakim stopniu to, co Hiszpanie określają jako „politykę przyspieszeń — popchnięć (hiszp. „politica de impulsion”) w stosunku do regionów opóźnionych a jako politykę „towarzyszącą” dotychczasowemu rozwojowi w stosunku do regionów bardziej zaawansowanych (hiszp. „politica del acompaniamento”) pozwoliło uzyskać pożądane efekty.

Autorzy omawiają również zasady typologii obszarów metropolitalnych. Stosunkowo szczegółowo potraktowano problematykę wewnętrznej struktury regionów oraz infrastruktury regionalnej. Obydwa tomy zawierają także ocenę działalności inwestycyjnej oraz omówienie ogólnych efektów ekonomicznych.

W części szczegółowej uwagę zwracają interesujące porównania odnośnie do zmian w strukturze zatrudnienia ludności na obszarach objętych działaniem biegunów wzrostu oraz porównanie wpływu biegunów wzrostu na ekonomikę poszczególnych prowincji, ich udział w handlu zagranicznym kraju oraz dane o pozostającej do dyspozycji liczbie miejsc pracy.

Tom I wyposażony jest w tablice przepływów międzygałęziowych dla poszczególnych biegunów wzrostu. Interesujące są rozważania na temat wzajemnego oddziaływania na siebie poszczególnych biegunów, jak np. Burgos, Valladolid, i możliwości ukształtowania się w ten sposób osi rozwoju (czy też korytarzy wzrostu) (hiszp. eje de desarrollo). Podobnie wraz z ustawieniem bieguna wzrostu w Sa-ragossie powstały, ich zdaniem, warunki do ukształtowania się osi rozwoju wzdłuż Doliny rzeki Ebro, zwłaszcza, iż sama Saragossa już i tak posiada doskonałe (wg przedstawionej oceny) warunki infrastrukturalne, jest więc ośrodkiem łatwo promieniującym wzdłuż doliny Ebro. Przeciwieństwem są bieguny Coruńa i Vigo, gdzie nie stwierdzono ściślejszych pomiędzy nimi relacji. W ogóle problem zintegrowania polityki biegunów z całą gospodarką kraju, jak to już wspomniano, stanowi jeden z podstawowych celów przeprowadzonych i zaprezentowanych w obydwu tomach przedmiotów. Jeden z trudniejszych problemów regionalnych stanowi problem Galicji, która jesi traktowana jako obszar przemysłowej ekspansji, stąd też znaczenie badań nad biegunami La Coruńa i Vigo.

Ponadto autorzy zwracają również uwagę na fakt, że nowa polityka regionalna wymaga kompleksowej rekonstrukcji hiszpańskiego rolnictwa i że w związku z tym wskazana jest (jako jeden ze środków) rozbudowa systemów irygacyjnych.

Obydwa tomy zamykają rozdziały zawierające wnioski i ewentualne zalecenia do wykorzystania w przyszłości. Zasadniczy cel, jaki postawili sobie autorzy (i wydawcy), jak się zdaje, został osiągnięty. Przedstawione materiały stwarzają możliwość analizy i dają podstawę do dyskusji nad podjętymi metodami. Wydaje się, iż ważniejsza od prezentowanych w wydawnictwie liczb jest możliwość zapoznania się z ogólną tendencją rozwoju w tych siedmiu biegunach.

Oczywiście od czasu opracowania i wydania omawianych pozycji upłynęło sporo czasu. Pewna część danych zdążyła się zdezaktualizować lub też uległa weryfikacji ponieważ tak rozwój poszczególnych biegunów, jak i rozwój całego kraju uległy dalszym przemianom. Podstawowa wartość wydawnictwa polega jednak na tym, iż dotyczy ono metody po raz pierwszy zastosowanej w hiszpańskiej rzeczywistości ekonomiczno-społecznej. Wydawnictwo to z jednej strony dostarcza do oceny materiału podstawowego, a z drugiej materiału uogólniającego, który może być wykorzystany przy opracowywaniu i dalszym rozwijaniu hiszpańskich koncepcji rozwoju regionalnego, ich udoskonalaniu, korygowaniu w celu poprawy dotychczasowej sytuacji w dziedzinie zagospodarowania przestrzennego kraju.

Andrzej Malinowski