1841899716

133

RECENZJE. OMÓWIENIA. NOTY

Miał zaledwie 15 lal. kiedy przeszedł do pracy w konkurencyjnym pisemku pod nazwą Western Union, prowadzonym przez jego brata Oriona. Dostawał 3.5 dolara pensji tygodniowo. W tym piśmie ukazała się 16. I. 1851 r. pierwsza rzecz jego niespornego autorstwa — opis pożaru w lokalu redakcyjnym.

W biografii Twaina Stawiński interesująco i. na ile to możliwe w popularnej i objętościowo ograniczonej monografii. przedstawia również tło społeczno-obyczajowe. Toteż niejednokrotnie nawiązuje do stosunków w ówczesnej prasie amerykańskiej.

Licząc od 1847 r., kiedy to mały Cle-mens został gazeciarzem, aż po lata 70-te, kiedy jako Twain staje się poczytnym pisarzem, jego praca i życie bardzo ściśle związane były z amerykańską prasą. Poprzez prasę zdobywa sobie poczytność, drukując w różnych czasopismach swe humoreski i następnie także korespondencje z zagranicznych podróży wysłany przez dziennik Sacramenio Union na Hawaje (1866). a przez Alt a California do Europy i Ziemi Świętej (1867). Z tej ostatniej podróży powstaje jego druga książka: „Prostaczkowie za granicą’* (poprzednia. pierwsza — „Słynna skacząca żaba z powiatu Caiaveras i inne szkice”, zawierała także wybór prac publikowanych w prasie).

Twain wszedł do historii dziennikarstwa nie tylko jako autor i przez pewien czas wydawca, ale również jako paro-dysta amerykańskiej prasy. Wiąże się to nawet poniekąd z pochodzeniem jego pseudonimu dziennikarskiego i literackiego — Twain. W 1859 r„ kiedy był pilotem na rzece Mississippi. bo i tego zawodu' próbował, napisał parodię artykułów nestora pilotów na Mississippi. Sel-lersa, który lubił pisywać do gazet. Sellers podpisywał swe notatki „Mark Twain”, co znaczyło 12 stóp, potoczny termin przy pomiarach zanurzenia statku. Po tym sparodiowaniu, wyśmiany przez kolegów Sellers zarzucił swój pseudonim. Gdy zmarł on w 1863 r. — Clemens przejął pseudonim po Sellersie. W Enterprise zamieszcza parodię przesadnych doniesień dziennikarskich; jest też autorem znanej humoreski p^ł. „Jak 2‘edagowałem dziennik w Tennessee”.

Książka Stawińskiego, będąca monografią Twaina, pisarza, a więc i dziennikarza, zaopatrzona jest w kalendarium życia i twórczości Twaina oraz w słownik mniej znanych nazw i nazwisk.

(Kai)

MONOGRAFIA

Aleksander Śnieżko:    POLSKA

PRASA FILATELISTYCZNA 1894— 1962. Zarys historyczny. Wroclaw-Warszawa 1963, „Ruch”, s. 150. 2 nlb. Biblioteka Komisji Naukowo-Badawczej Polskiego Związku Filatelistów, tom 6.

Znaczek pocztowy przestał być tylko dowodem uiszczenia opłaty, stał się nie tylko źródłem rozrywki, ale i czynnikiem kształcącym, popularyzującym osiągnięcia nauki czy techniki. Był z jednej strony przedmiotem spekulacji giełdowych, z drugiej zaś — zainteresowań naukowych. W miarę jak krąg zbieraczy znaczków się rozrastał, zrodziła się potrzeba wzajemnej informacji, rozwiązywania powstających problemów. W tym celu powoływane były pierwsze stowarzyszenia, kluby, czasopisma.

Polska prasa filatelistyczna ma ciekawią historię, której początki sięgają 1894 r„ kiedy to krakowscy filateliści dzięki zabiegom M. Urbańskiego wwdają w kwietniu 1 nr Polskiego Filatelisty, pisma, zyskującego duże uznanie w^r ośrodkach zagranicznych. Jak bardzo był potrzebny taki organ świadczy fakt. iż periodyk ten tłoczony w bardzo wysokim — jak na owe czasy — nakładzie 1 tysiąca egzemplarzy został w przeciągu kilku dni rozsprzedany. Dodajmy, iż polscy filateliści działali w specyficznej sytuacji. interesując się znaczkami obcymi, gdyż istniał tylko jeden znaczek krajowy (wydany w 1860 r. przez Zarząd Pocztowcy Królestwa Polskiego). Regularna emisja krajowych marek rozpoczęła się w roku 1918 — po odzyskaniu niepodległości.

Z omawianej pracy dowiadujemy się. że w roku 1894 „cały szereg narodów⁷ żyjąc wda sny m życiem państwowym nie miał jeszcze prasy filatelistycznej w rodzimym języku (np. Rosja, Japonia)”.

Autor zarysu historycznego „Polskiej prasy filatelistycznej”, znawca dziejów poczty i filatelistyki, dyrektor muzeum pocztowego we Wrocławiu, opisał w^r swej pracy 68 polskich czasopism filatelistycznych. Można przypuszczać, że dzięki najstaranniejszym kw^Terandom bibliograficznym cyfra ta nie ulegnie żadnej zmianie. Z 68 tytułów' czasopism 8 ukazywało się lub ukazuje się na obczyźnie. w kręgach polonijnych (pierw-