628033474

131

RECENZJE, OMÓWIENIA, NOTY

PROPAGANDA

SOCJOLOGICZNA

są przekonani co do słuszności zabiegów o wtłoczenie komputera w techniczny prymityw naszej opóźnionej techniki poligraficznej i redakcji, w których walki toczą się o maszyny do pisania, przedmiot, który zadziwiał nowoczesnością Bolesława Prusa. Zbyt wiele jest jeszcze do perfekcjo-nowania, do modernizacji absolutnie koniecznej, etapowej. Starczy zabiegów na całe pokolenie.

I uwaga druga: we wnioskach końcowych B. Garlicki zawiera propozycje zmian strukturalnych i formułuje je słusznie w każdym punkcie z osobna. Jeśli czegoś tu brak, to uściślenia warunku wstępnego, bez którego o niczym nie może być mowy: pełnej kompetencji ludzi. Nowe wzory wołają przede wszystkim o optymalizację składów personalnych redakcji od wierzchołka po doły. o wiedzę, umiejętności, przygotowanie fachowe i stabilność kadry. Tym sposobem omawiając pracę Bolesława Garlickiego wróciliśmy do punktu wyjścia.

Zofia Lew ar tomska

Andrzej Lawrowski: AMERYKAŃSKA PROPAGANDA SOCJOLOGICZNA. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1975. S. 244.

Powszechnie zwykło się uważać, iż propaganda to pewna określona działalność praktyczna, a socjologia to pewien rodzaj wiedzy. Z tego założenia wychodząc trudno na pierwszy rzut oka zrozumieć, czego może dotyczyć książka traktująca o propagandzie socjologicznej. Andrzej Ła-wrowski napisał bardzo interesującą pracę o tym. jak pewne właściwe amerykańskiemu społeczeństwu cechy (tzw. „amerykański styl życia”, „ideały amerykańskie” itd.) wykorzystuje się jako element propagandowy do wskazania wyższości amerykańskiego ustroju społecznego nad innymi. Jeśli dodamy wnikliwą analizę „preparowania” w celach propagandowych idealnego obrazu tych cech (np. w połączeniu z ideałem powszechnej wolności, poszanowaniem praw jednostki itd.) wraz z opisem działania instytucji państwowych, które się tym zajmują, otrzymamy obraz treści recenzowanej książki.

Składa się ona z sześciu rozdziałów. Pierwszy, zatytułowany: „Przedmiot i istota propagandy socjologicznej” wprowadza czytelnika w omawiane zagadnienie, wyjaśniając różne rozumienia samego terminu „propaganda” i sytuując działalność propagandową w kontekście sytuacji walki ideologicznej dwu obozów. Rozdział ten, oparty o bogaty przegląd literatury przedmiotu, stara się wyjaśnić nam, na czym, ogólnie rzecz biorąc, polega propaganda socjologiczna. Autor pisze: „Propaganda socjologiczna, uważana często za propagandę apolityczną, jest narzuceniem danego stylu życia grupie jednostek lub nawet całemu społeczeństwu” (s. 32). Z dalszych wywodów Ławrcw-skiego dowiadujemy się, iż działalność ta ma określony charakter polityczny i właśnie poprzez użycie pewnych uogólnień typu socjologicznego prowadzi się tę propagandę. Na dowód tego należy przytoczyć dalej następujące omówienia tematów: ..kultura a styl życia”, „dyfuzja kulturowa”, „przyswajanie innowacji”. Przyznać muszę, że choć to nazwa już zastana, określenie „propaganda socjologiczna” nie trafia mi do przekonania. Wyobrażam sobie, że ktoś występuje z twierdzeniem, iż mieszkańcy jakiegoś kraju mają o wiele zdrowsze wątroby niż mieszkańcy innych krajów, a ktoś inny, w celach propagandowych tę wiadomość rozpowszechnia — nazwano by to propagandą biologiczną? Czy może propagandą medyczną?

Nie jest to jednak sprawa najważniejsza, książka jest napisana ciekawie i traktuje o ciekawych sprawach.

Rozdział drugi, zatytułowany ..Amerykański styl życia jako program propagandy socjologicznej” w bardzo trafny sposób charakteryzuje pewne cechy społeczeństwa amerykańskiego (stosunek do pracy, komercjalny charakter kultury, kult bogactwa. liberalizm wobec przestępców i in.). Oczywiście, jest to charakterystyka z pewnego określonego punktu widzenia, ale co trzeba przyznać, oparta na odwołaniach do źródeł przede wszystkim amerykańskich. Z czysto socjologicznego punktu wi-