8719220280

ROZDZIAŁ I - AMINOKWASY, PEPTYDYI BIAŁKA

1. Aminokwasy

a)    budowa

Aminokwasy (ang. aminoacids = aa), jak sama nazwa wskazuje, należą do dwufunkcyjnych pochodnych węglowodorów, zawierających w cząsteczce grupę karboksylową oraz aminową. Ogólnie rzecz biorąc, względne położenie obu tych grup może być dowolne, jednak zdecydowanie największe znaczenie posiadają a-L-aminokwasy, ze względu na to, iż wchodzą w skład peptydów i białek. Określenie a-aminokwasy oznacza, iż obie główne grupy funkcyjne przyłączone są do tego samego, I-rzędowego atomu węgla; wynika stąd ich wzór ogólny postaci: H₂N-CH(R)-COOH, gdzie R jest fragmentem zmiennym, charakterystycznym dla każdego aa i decydującym o jego właściwościach. Aa mogą również ulegać w organizmie rozmaitym modyfikacjom, np. hydroksylacji (4-hydroksy-Pro, 5-hydroksy-Lys), karboksylacji (y-karboksy-Glu), metylacji, formylacji, acetylacji (N-Ac-Glu), prenylacji, fosforylacji i innym.

b)    nazewnictwo i wzory

Każdy aa białkowy posiada nazwę systematyczną, wynikającą z jego budowy chemicznej, jak również zwyczajową. W praktyce posługuje się wyłącznie tymi drugimi, jak również ich skrótami - trój- oraz jednoliterowymi. Nazwy zwyczajowe aa białkowych, ich skróty oraz wzory strukturalne przedstawia poniższa tabela.

Lp.	Nazwa zwyczajowa i skróty	Wzór strukturalny
1.	glicyna, Gly, G	H+-	, z-o • %
2.	alanina, Ala, A	h3c-	-CH-cf° ^h3
3.	walina, Val, V	^h3^C\ !" p\ CH-hCH-C i ur' €>' Yr ^M3^l | NH3
4.	leucyna, Leu, L	^H3^C\ P CH-CH9-(-CH-C i H J'/ * €>' Y® ^M3^l vNH3 ^0
5.	izoleucyna, Ile, I	^h3^c-^h2^c\ i P i
6.	seryna, Ser, S	P CH?^CH-0 A OH NH3 ^0
7.	treonina, Thr, T	p HoC-CH-CH-C _ ^3 ' <&' Y^e OH YlH3 ^u
8.	cysteina, Cys, C	ch9 1 ^2SH	p -CH-C ^ €>^! Y° nh3 ^0 ;

-7-