9742848914

308 Katarzyna Tkocz-Wolny

Za wartość godziwą przyjmuje się kwotę, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy' zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami²³. Wartość godziwa określana jest zatem na podstawie transakcji charakteryzującej się występowaniem określonych warunków. Transakcja taka musi odbyć się:

-    w warunkach transakcji rynkowej, także w transakcji hipotetycznej, jeśli nie następuje faktyczna,

-    pomiędzy zainteresowanymi stronami, czyli kupujący i sprzedający chcą dokonać transakcji kupna-sprzedaży, jednak żadna ze stron nie znajduje się w sytuacji przymusowej.

-    pomiędzy dobrze poinformowanymi stronami, co oznacza, że żadna ze stron nie znajduje się w uprzywilejowanej sytuacji, ponadto oba podmioty dysponują wystarczającym zasobem wiedzy umożliwiającej oszacowanie rzeczywistej wartości przedmiotu transakcji,

-    pomiędzy niepowiązanymi ze sobą stronami, gdzie w myśl Ustawy o rachunkowości jednostki powiązane to jednostka dominująca, znaczący inwestor oraz jednostki od nich zależne lub z nimi stowarzyszone.

Ostrożność ustawodawcy wyklucza transakcje pomiędzy stronami powiązanymi jako transakcje dokonywane na warunkach rynkowych.

Poza ustaleniami formalnoprawnymi należy również zastanowić się nad możliwością stosowania koncepcji wartości godziwej. Ustawodawca nie precyzuje żadnych warunków, jakie musiałby spełnić kupujący i sprzedający, a przecież to od nich zależy wysokość ceny transakcji. Należałoby wprowadzić do definicji wartości godziwej jeszcze jeden warunek, a mianowicie racjonalność decyzji poszczególnych stron transakcji. Można stwierdzić, że nieracjonalność zachowań stron transakcji wyklucza dokonanie jej na warunkach odpowiadających wartości godziwej, gdyż w przypadku bardzo subiektywnej oceny jednej ze stron wartość przedmiotu transakcji zostaje bardzo zniekształcona²⁶.

A zatem wartość godziwa jest pojęciem bardzo szerokim, szerszym niż wartość rynkowa i odzwierciedla wiedzę i szacunki oraz inne okoliczności istotne dla uczestników tynku. Do jej pomiaru wykorzystywane są różnorodne metody. Metoda ustalania wartości godziwej zależy od rodzaju wycenianego składnika aktywów. Zgodnie z obowiązującym prawem bilansowym najbardziej precyzyjnym i wiarygodnym wyznacznikiem wartości godziwej jest publicznie

²⁵    Art. 28 pkt 6 UOR.

²⁶    M. Jędrzejczyk: Zakres zastosowania i zawartość informacyjna wartości godziwej w systemie rachunkowości. W: Rachunkowość - sztuka pomiaru i komunikowania. Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Warszawa 2011. s. 247.