9773562665

30

oraz książka L. F. Salzmana⁷, aczkolwiek to ostatnie dzieło, ograniczając się tylko do zreferowania treści źródeł bez wyciągania z nich wniosków, przynosi historykowi duże rozczarowanie. Książka P. Du Colombiera⁸ stanowi ciekawe i pożyteczne podsumowanie stanu badań nad historią średniowiecznego budownictwa zachodnioeuropejskiego w oparciu o bardzo szeroką bibliografię; autor nie uchylił się też od wypowiedzenia własnych sądów. Interesujące są prace historyka-amatora J. Gimpela⁹, zawierające wiele wartościowych spostrzeżeń, ale odznaczające się wszystkimi ujemnymi cechami dyletantyzmu. Można by jeszcze przytoczyć kilka mniejszych artykułów dotyczących ekonomicznych i społecznych aspektów historii budownictwa (M. Aubert, Y. Bruand, R. A. Brown, F. Vignier i in.), reprezentujących bardzo rozmaite walory, w sumie jednak zebrana bibliografia nie przedstawia się pokaźnie.

Nie znajdując prac traktujących bezpośrednio o dziejach budownictwa, historyk nie może jednak zrezygnować z wertowania literatury, gdyż w wielu książkach i artykułach, nawet bardzo odległych od tej tematyki, znajdują się najróżniejsze, często bardzo cenne, materiały i uwagi. Nie należy ich więc lekceważyć jako historiografii przedmiotu. Można wyodrębnić kilka grup opracowań, które zasługują tutaj na szczególną uwagę.

Do pierwszej z nich zaliczylibyśmy opracowania dotyczące ogólnie historii rzemiosła lub też poszczególnych rzemiosł niebudowlanych, a zawierające wiadomości o rzemiosłach budowlanych, jak np. nadzwyczaj cenna monografia S. Herbsta o cechach toruńskich ^l0, praca Ł. Charewi-czowej o cechach lwowskich" czy K. Arłamowskiego o cechach przemyskich ^l2. Z obcej literatury warto zacytować starą, ale niezastąpioną książkę G. Fagnieza o rzemiośle paryskim ^l3.

Drugą grupę tworzyłyby opracowania typu biograficznego, podające wiadomości o życiu i działalności architektów i budowniczych. Wydaw-in Stone in Medieval Western Europę, The Cambridge Economic History of Europę, t. II, Cambridge 1952, s. 493—518. Prócz tego wiele artykułów tych autorów w różnych czasopismach.

⁷ S a 1 z m a n, op. cit.

*Du Colombier, op. cit.

⁹    J. Gimpel, La liberie, du travail et 1'organisation des professions du bati-ment a 1'epoąue des grandes constructions gothiąues, „Revue d'Histoire Economiąue et Sociale" XXXIV, 1956, nr 3; tenże, Les b&tisseurs des cathedrales, Paris 1959.

¹⁰    S. Herbst, Toruńskie cechy rzemieślnicze, Toruń 1933.

¹¹    Ł. Charewiczowa, Lwowskie organizacje zawodowe za czasów Polski przedrozbiorowej, Lwów 1929.

¹²    K. Arłamowski, Dzieje przemyskich cechów rzemieślniczych w dawnej Polsce, Przemyśl 1931.

¹³    G. Fagniez, Etudes sur Tindustrie et la classe industrielle a Paris a u Xllie et au XIVe siecle, Paris 1877.