9773562698

Wstęp

co także było moim zamierzeniem, książka ma za cel wykazać, że filozofia prawa jest potrzebna tam, gdzie zwykle prawo pozytywne zawodzi, bądź też tam, gdzie brak jest w ogóle regulacji prawnych. Pokazuje też, jak bardzo różne koncepcje filozoficzno-prawne są użyteczne dla badania doniosłego problemu prawnego, jakim jest restytucja dóbr kultury, i jak te różne spojrzenia, prezentowane w kolejnych rozdziałach pracy, wzajemnie się uzupełniają.

Przekonanie to skłoniło mnie do podjęcia przedmiotowej tematyki badawczej, czyli do przedstawienia problematyki restytucji dóbr kultury ze stanowiska filozofii prawa. Pośród bardzo licznej, zagranicznej oraz krajowej literatury dotyczącej restytucji bardzo rzadko można bowiem spotkać rozważania o tym właśnie charakterze¹. A jest to luka bardzo istotna, gdyż właśnie w filozofii prawa można szukać odpowiedzi i rozwiązań mogących nieść praktyczną pomoc w rozwiązywaniu problemów restytucji dóbr kultury. Jak wszak pisze Jerzy Zajadło: „filozofia prawa jest jakby postawieniem kropki nad «i» - ujęciem prawa nie przez pryzmat prawa administracyjnego, cywilnego, finansowego, konstytucyjnego, karnego, międzynarodowego etc., lecz idei prawa jako całościowego systemu i to z «lotu ptaka®. Filozofia prawa jest więc nauką ogólną o złożonej deskryptywno-normatywnej strukturze, umożliwiającą spojrzenie przede wszystkim z pozycji «zewnętrznego obserwatora®, ale jednocześnie przydatną także z perspektywy «wewnętrznego uczestnika® fenomenu prawa"². Ze swej natury filozofia prawa jest nauką o charakterze normatywnym, posługującą się sądami wartościującymi, dotyczącymi wyników pracy badawczej³. Stąd też decyzja o podjęciu w książce tej tematyki była podyktowana nie tyle niedostatecznym opracowaniem tematu restytucji dóbr kultury, gdyż ten w warstwie opisu empirycznego jest bardzo bogaty, ile potrzebą odmiennego nań spojrzenia oraz względami natury pragmatycznej, do których należy praktyczna doniosłość spraw, w tym również spraw sądowych oraz pojawiających się w nich problemów prawnych.

Książka wychodzi więc naprzeciw postulatowi „rozumu praktycznego", a rozważania nieustannie zataczają koło, począwszy od filozofii

16

1

   Tu godne uwagi są prace: J.L. Sax, Playing Darts with a Rembrandt. Public and Private Rights in Cultural Treasures, The University of Michigan Press, Ann Arbor 2004; D. Gillman, The Idea oj Cultural Heritage, Institute of Art and Law, Leicester 2006.

2

   J. Zajadło, Po co praionikom filozofia praioa?, Warszawa 2008, s. 7 i n.

3

   Por. G.L. Seidler, Notatki o racjonalizmie, Lublin 1998, s. 10.