9773562719

I

OPIEKA NAD DZIEĆMI - STANDARDY OPINIOWANIA PSYCHOLOGICZNEGO W SPRAWACH...    -Jgg

opiniuje albo z innym psychologiem, albo z pedagogiem. Taka para biegłych zapewnia większy obiektywizm i bezstronność, niż w przypadku pojedynczego diagnosty. W każdej jednak sytuacji biegły musi posiadać obszerną wiedzę psychologiczną dotyczącą rozwoju dziecka, rodziny, komunikacji interpersonalnej i wielu innych obszarów funkcjonowania, także patologii. Wiedza profesjonalna biegłego powinna być uzupełniona

0    znajomość prawa, szczególnie rodzinnego i opiekuńczego, ale także procedury sądowej. Dodatkowym ważnym elementem, moim zdaniem, niezbędnym dla dobrego pełnienia tej roli, jest doświadczenie życiowe biegłego. Pozwala ono dostrzegać skomplikowane problemy rodziny z różnych perspektyw. Przygotowanie opinii dla sądu wiąże się z wielką odpowiedzialnością za losy osób diagnozowanych. Taka ekspertyza jest co prawda tylko jednym z dowodów w sprawie, ale w sądach rodzinnych traktowana jest jako dowód rozstrzygający. Psycholog jest więc odpowiedzialny za metodologiczny poziom opinii, stosowanie sprawdzonych metod diagnostycznych i interpretowanie wyłącznie uzyskanego materiału diagnostycznego. Dobrze przygotowana merytorycznie opinia wtedy jest użyteczna w procedurze sądowej, gdy jest logiczna, odpowiada na pytania sądu i została sformułowana językiem zrozumiałym. Te elementy składają się na odpowiedzialność psychologa wobec osób, które diagnozował. Biegły musi zachowywać bezstronność i obiektywizm, ale w trakcie badania jego rolą jest ochrona zarówno dorosłych, jak i dzieci przed negatywnymi skutkami stresu związanego z całą sytuacją diagnozy. W trakcie badania etycznym obowiązkiem jest respektowanie praw całej rodziny

1    każdego jej członka, prawa do podmiotowości, prywatności czy poufności. Istotną rolę odgrywa więc jasne, klarowne przedstawienie celu diagnozy, proponowanych metod, ale także konsekwencji, jakie ona może przynieść.

Udzielenie wszystkim członkom rodziny informacji o kierunku przygotowywanej dla sądu opinii pozwala zrozumieć, jakie będą zmiany w życiu dorosłych i dzieci, jeśli sąd uwzględni konkluzje psychologa. Jeśli opinia nie jest klarowna, logiczna i użyteczna dla sądu, to może zostać zakwestionowana przez którąś ze stron konfliktu.

Konsekwencją podważenia opinii przez pełnomocnika jednej ze stron bądź odrzucenia przez sąd jest powołanie kolejnego biegłego lub biegłych i ponowne poddanie wszystkich procedurze diagnostycznej. Każda diagnoza jest poważnym, stresującym przeżyciem dla badanych. W przypadku spraw rodzinnych jest to okazja do eskalacji konfliktu, a przede wszystkim przedłużania się postępowania sądowego i braku rozstrzygnięć pozwalających dorosłym normalizować swoją sytuację i sytuację dzieci.

ZAKOŃCZENIE

Diagnostyka psychologiczna relacji rodzinnych oraz umiejętności pełnienia przez każde z rodziców roli opiekuna jest zadaniem niezwykle trudnym i złożonym. W przypadku rodziny w trakcie rozwodu, gdy eskalacja negatywnych emocji oraz prób wykorzystania dzieci do walki ze współmałżonkiem narasta, zadanie psychologa wydaje się praktycznie niemożliwe. Opiniowanie sądowe w przypadkach rodzinnych wymaga więc szczególnych kompetencji profesjonalnych, ale też wrażliwości, by nie dostarczać, zwłaszcza dzieciom, dodatkowych doświadczeń stresujących.

Opisując trudności tej diagnozy, wskazano te obszary, które powinny zostać poddane szczególnej refleksji psychologów biegłych sądowych opiniujących w sprawach rodzinnych. Dyskusja taka może przyczynić się do poprawy jakości sporządzanych opinii.