1155787808

72 Zdobyć historię.

Pasażer z lodzi podczas próby wspięcia się na dach został zrzucony przez człowieka ukrytego na dachu. Wy łowiony, okazuje się być Storacjuszem. Rozpoznana wreszcie tożsamość osoby i zdarzenia nie kończy bynajmniej dociekań. Zakwalifikowane jako błędne, doniesienia agentów wracają natarczywie, domagając się uzasadnienia w kontekście rozpoznanej osoby bohatera zdarzeń. Pojawił się bowiem element, wokół którego ogniskuje się opowieść zbierająca sceny i epizody zanotowane wcześniej. To właściwy początek rekonstrukcji zdarzeń, próby odpowiedzi na szereg narzucających się pytań: po co Storacjusz wspinał się na dacii pałacu?, dlaczego i przez kogo został zrzucony?, kim było pięć postaci w oknie?

Parnicki daje nam w prologu mimesis formalną¹⁵ listu politycznego, który' w' pierwszej lekturze stanowi dła czytelnika zapis bieżącej działalności agentów Apollodora. Ten surowy materiał szpiegowski nie zawiera komentarza dotyczącego motywów; jakie kierowały uczestnikami przedstawionych wypadków. Dodajmy jeszcze, że listy są już wyselekcjonowane. My dostajemy je w' postaci okrojonej, podobnie jak czytający dokumenty Rufus i Storacjusz. Praca łączenia informacji w tłumaczące się szeregi narracyjne i semantyczne należy' do czytelnika, który' musi ciąć tekst, sklejać rozsiane w jego obrębie, pasujące do siebie kawałki. Taka strategia kompozycyjna prowadzi do ogromnego nasycenia narracyjnego i semantycznego często najbardziej banalnej wzmianki narratora czy pozornie niewiele znaczącej postaci.

Zanalizujmy informację o pięciu postaciach w oknie oczekujących na Storacjusza. Kim są? Nigdzie w powieści nie otrzymamy bezpośrednio pełnej odpowiedzi na to pytanie.

9

Wiemy, że drabinkę zrzucił Teodor — kwestor Świętego Pałacu, zaś tym, który zepchnął Storacjusza z dachu był Konsencjusz Narboncńczyk. Oprócz nich była tam kobieta, prawdopodobnie żona Rufusa — Saturnia, był także Rufus. Tożsamość piątej osoby nie jest znana. Może to być Hcrmogcnia lub Hormizdas. Wszyscy oni stanowią stronnictwo Zenona. Dlaczego jednak ofiarą ich działań padł Storacjusz? Wiadomo, że prowadzi on beznadziejną sprawę Żydów oskarżonych o morderstwo ojca Saturni — Saturnina. ale jaki to ma związek ze zdarzeniami w pałacu nawodnym?

Musi minąć wiele stron powieści zanim poznamy ów związek. Otóż za morderstwem Saturnina stała sama cesarzowa Eudoksja — wygnana żona cesarza Tcodozjusza:

Choć mordując Saturnina działali czterej skrytobójcy na wyraźne życzenie cesarzowej, jednakże nigdy słowem jednym chociażby nie obciążyli jej: [2, 323)

Skazani zostali jednak nie za morderstwo, ale za przebywanie w mieście poza czasem wyznaczonym dla Żydów. Storacjusz dąży do wydobycia prawdziwego motywu skazania, dlatego wznowienie procesu odwoławczego jest szczególnie szkodliwe dla rodziny cesarskiej. Motywacja uporczywego śledztwa Storacjusza jest dwojaka. Pierwsza ma charakter idealistyczny. Storacjusz traktuje prawo niezwykle poważnie. Jest dla niego jedynym narzędziem gwarantującym elementarną sprawiedliwość społeczną. Drugi powód jest praktyczny. Nasz bohater szuka pomocy dla swej zemsty na Accjuszu, który niegdyś wykorzystał Storacjusza w politycznej rozgrywce, po czym się go pozbył. Znając informacje o prawdziwym sprawcy mordu na Saturninie, Storacjusz mógłby uzyskać pomoc dla swych działań przeciw Aecjuszowi.

Czytane w podobny sposób drobne cząstki narracyjne zawierają w sobie ogromną potencję do wyprowadzania z nich wielu odgałęzień zmuszających odbiorcę do ogarnięcia całości tekstu. Fabułą u Parnickiego nie rządzi linearny proces kumulacji, w który m, na drodze

¹⁵ Termin wprowadzony przez M. Głowińskiego podaję za: J. Lalewicz. Khmelyzm formalny i problem naśladowania w komunikacji literackiej. [W:) Tekst i fabuła, studia pod redakcją Cz. Niedzielskiego i J. Sławińskiego, Wrocław 1979, s. 33.