117828350

5. Analiza olejków eterycznych zawartych w różnych gatunkach szałwii (Salvia L.) metodami niskotemperaturowej chromatografii cienkowarstwowej (LT-TLC) z detekcją densytometryczną i chromatografii gazowej z detekcją masową (GC/MS)

Olejki eteryczne pochodzenia roślinnego są to wieloskładnikowe mieszaniny między innymi mono-, di-, tri- i seskwiterpenów. Strukturalnie, związki te mogą należeć do grupy węglowodorów, alkoholi, aldehydów, ketonów, estrów, czy eterów. W temperaturze pokojowej wiele z nich to substancje ciekłe o oleistej konsystencji. Skład jakościowy i ilościowy olejków eterycznych jest obecnie w centrum zainteresowania fitochemii i farmakognozji, ze względu na ich uznane właściwości lecznicze, kosmetyczne, ale również i użytkowe. Ich pozytywny wpływ na zdrowie i dobre samopoczucie doceniano już w odległej starożytności. W chwili obecnej olejki eteryczne są szeroko stosowane w aromaterapii (inhalacje, kąpiele aromatyczne i masaże). Jednakże, olejki eteryczne to zazwyczaj skomplikowane mieszaniny i ich skład w większości przypadków nie jest w pełni ustalony. Ze względu na to nie mogą one być traktowane przez lekarzy i farmaceutów jako preparaty ściśle lecznicze, a ich działanie farmakologiczne jest zróżnicowane.

Niektóre z olejków szałwii (np. olejek z S. sclarea L.), posiadające w swym składzie chemicznym znaczną część estrów, są powszechnie uważane za nieuczulające i nietoksyczne. Mają one własności antyseptyczne, uspokajające, zapachowe, jak również są używane jako afrodyzjaki. Poza tym są wykorzystywane do łagodzenia objawów menopauzy, kryzysu spowodowanego starzeniem się, czy depresji poporodowej ze względu na swe rozluźniające i odprężające właściwości. Olejki eteryczne pochodzące z innych gatunków szałwii, odznaczające się wysoką zawartością ketonów w swym składzie chemicznym (np. olejek S. ojficinalis L.) są uważane za bardziej toksyczne. Mają one właściwości przeciwbólowe, przed wwiru sowę, bakteriobójcze, antyseptyczne, moczopędne, a także zmniejszające przekrwienie błon śluzowych. Są one również źródłem naturalnych przeciwutleniaczy. Olejki eteryczne zawarte w niektórych gatunkach szałwii (np. olejek S. lavandulifolia Vahl) składają się głównie z alkoholi, ale również zawierają pewną ilość ciał ketonowych. Ta grupa olejków ma działanie antydepresyjne, przeciwzapalne, przeciwbólowe, pobudzające układ odpornościowy i wpływa korzystnie na gospodarkę hormonalną organizmu. Należy podkreślić, że bezpieczeństwo korzystania z niektórych olejków eterycznych

91