1194638927

przewidywane dla tej prowincji, kompetencje jej sejmu krajowego, gubernatora, stosunek władz wykonawczych i przedstawicielstw krajowych do centralnych, były przedmiotem obrad podkomisji gen. Le Ronda. Przy omawianiu kwestii granicy Galicji Wschodniej ze strony delegacji polskiej zarysowało się dążenie do przesunięcia jej na zachód, tak aby włączyc w ramy planowanej jednostki autonomicznej jak najwięcej żywiołu polskiego'**. Dnia 20 VIII Komisja do Spraw Polskich zbadała raport podkomisji gen. Le Ronda w tej sprawie”⁵, a 23 VIII wysłuchała deklaracji dr. Wasyla Panejki i dr. Stepana Tomasziwskoho”*, rozważających możliwość prowizorycznego przyłączenia Galicji Wschodniej do Polski, na warunkach, które byłyby do przyjęcia dla Ukraińców. Następnie opracowany juz projekt traktatu Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych z Polską w owej sprawie przesłano Komitetowi Projektującemu, który przyjął go z pewnymi poprawkami. Planowany traktat zapewniał Galicji Wschodniej pełne swobody językowe, wprowadzał zakaz kolonizacji z zewnątrz, ustanawiał sejm krajowy z gabinetem przed nim odpowiedzialnym oraz gubernatorem mianowanym przez głowę państwa polskiego. Urzędnicy w tejże prowincji mieli rekrutować się z miejscowej ludności. Problemami spornymi pozostawały: kwestia reprezentacji kraju w sejmie ogólnopolskim, która to sprawa, na ewentualne życzenie obu stron, miałaby byc oddana pod arbitraż Ligi Narodow. oraz zagadnienie służby wojskowej mieszkańców Galicji Wschodniej”⁷.

Na przełomie sierpnia i września dyplomacja polska skoncentrowała swój wysiłek na uzyskaniu decyzji uznającej Galicję Wschodnią za integralną częsc państwa polskiego. Polacy zwalczali więc wszelkie projekty zakładające prowizo-

194    APIP. t. II. s. 292-293.303.305-306.

195    SPKP. t. II. 5.360-361.

196    Dnia 4 VII1919 r. decyzją Dyrektoriatu URL postanowiono: .Zgodnie z aktami z 31 i 2211919 r. o złączeniu Ukraińskiej Republiki Ludowej z Galicją, w składzie Ministerstw URL tworzy się Ministerstwo Zachodniego Obszaru Republiki (ZO URL - dawne ZURL - P.Z.). przez które odbywać się będą wszystkie urzędowe stosunki z Galicją" - akt ten był odpowiedzią na ogłoszoną w ZURL dykta turę Prtruszewycza nicuznawaną prze/. URL. Formalnie waznosc swą zachował on do 22IX 1919 r., ale juz w lipcu. wobec ofensywy Armii Czerwonej. Petlura prosił Pctruszcwycza o pomoc. W tym czasie w Paryżu utworzono misję nadzwyczajną rządu ZURL z przewodniczącym, dr. W. Pancjką. radcą S. Tomasziwskym i sekretarzem A. Kuczyckym. o czym powiadomiono rząd francuski pismem z 28 VIII1919 r. Kwestii stosunków między tym ciałem a delegacją ogolnoukrainską nie udało mi się wyjaśnić. (Ofkjalnic rozłam w delegacji nastąpił w grudniu 1919 r. Czy więc były to jego początki, czy tez manewr dyplomacji ukraińskiej?). SPKP 1.11. s. 326. Z. Zaks. Galicjo Wschodnia w polityce..., s. 390 391. W sierpniu 1919 r. nastąpiła również zmiana na stanowisku przewodniczącego delegacji ogolnoukraińskiej. Decyzją Dyrektoriatu URL. H. Sydorenko został zastąpiony przez nastrojonego propolskohr. Mychajła Tyszkewyc2a. J. Kukułka. 1'raneiaa Połsiai t>o traktacie wersalskim 19191922. Warszawa 1970. s. 117

197    PPC.t. VIII. *. 283-297.

r ium. wskazując, ze stan niepewności co do dalszych losow prowincji posłużyłby jedynie intrygom niemieckim oraz opóźnił lub uniemożliwił inwestycje kapitału tak polskiego, jak i obcego, a więc utrudnił odbudowę kraju. Przypominano, ze Galicja, poprzez Rumunię, daje Polsce połączenie z Morzem Czarnym, a tym samym i z aliantami, co będzie bardzo ważne w razie odcięcia przez Niemców Gdańska. Podkreślano, iz oba narody żyły w Galicji w zgodzie, az do ostatnich czasów, czego przykładem liczne mieszane małżeństwa™. Dmowski wskazywał również na podpisany przez Polskę Pakt Ligi Narodów i deklarację sejmu polskiego w kwestii autonomii Galicji Wschodniej jako na gwarancje swobód ludności ukraińskiej. Konflikt polsko-ukraiński przedstawiał jako w znacznej mierze mający swe zrodło w rozwarstwieniu socjalnym społeczności galicyjskiej, które pokrywa się z podziałem narodowym, wyrażając przy tym przekonanie, ze niezbędne reformy zlikwidują istniejący na tym tle antagonizm, ale ich przeprowadzenie jest możliwe tylko po przyłączeniu całej Galicji do Polski™. Prowadzonej w tym duchu kampanii politycznej dyplomacja ZURL nie mogła się juz skutecznie przeciwstawić. We wrześniu 1919 r. istniały natomiast wsrod polityków polskich obawy przed Denikinem. ktorego wpływy na Konferencji rosły, a który zmierzał do wygrywania Ukraińców galicyjskich przeciw Polakom²⁰⁰. W istniejących warunkach istotnie okazało się. ze akcja dyplomacji polskiej nie przyniosła pożądanego przez nią rezultatu.

Ostatecznie projekt traktatu w sprawie Galicji Wschodniej, jako raport nr 5 Komisji do Spraw Polskich, wszedł w dniu 19IX 1919 r. pod obrady Rady Najwyższej²⁰¹. W ich trakcie Brytyjczycy, którzy przewidywali „odrodzenie" się Rosji lub powstanie państwa ukraińskiego, kładli nacisk na pozostawienie Galicji Wschodniej możliwości połączenia się w przyszłości z którymś z tych państw²⁰². Dyskutowano ponadto sprawę ewentualnych sporów kompetencyjnych mającego powstać sejmu krajowego z sejmem centralnym, które ostatecznie zdecydowano

198    Przykładem służył tu icdc n z polskich delegatów - Jan Oąbski ktorego matka była Ukra inką. APIP. (. II. s. 330.

199    Ibidem, s. 329 331: SPKP. t. II.s. 362-364.

200    M M. Drozdowski,op. cii., s. 170; A. Juzwenko. Połsfcda .biuła Rosja.... s. 204 205.

201    Sprawa statusu Galicji Wschodniej była także przedmiotem obrad Rady Przewodniczących Delegacji Wielkich Mocarstw. PPC. t. VIII. s. 80.175.177. Problem len był również rozważany wewnątrz poszczególnych delegacji wielkich mocarstw. Dysponuję tylko danymi dotyczącymi delegacji USA. PPC. t. XI. s. 286-287.380-381.396 397.433.658.

202    Anglia nie miała stałej polityki w kwestii rosyjskiej, w tym i w sprawie Galicji Wschodniej, traktowanej jakoczęsc tego problemu Potwierdził to wprost w swej wypowiedzi wc wr/esniu 1919 r. szef Departamentu dla Spraw Wschodnich - Crcgory. Spostrzegł to tez Piłsudski, pisząc 29IX1919 r. do Paderewskiego: .Obserwując dotąd jej (t*tt. Anglii - P.Z.) politykę na wschodzie nic mogę dojrzeć żadnej linii politycznej i spostrzegam ciągłe wahanie i zmiany frontu”. J. Kumaniecki. op. cii., s. 7S.

65