1194638985

Ligi Narodów. Komisja oświadcza swój nieprzychylny stosunek do tego przyjęcia. Ukraina nie wydaje się posiadać ustabilizowanego rządu rozciągającego swą jurysdykcję nad całością swego terytorium'’*⁷. Negatywna decyzja, podjęta w mysi tej opinii, była jedynie wyciągnięciem wniosków ze stanu faktycznego. W owym okresie URL w praktyce juz nie istniała, nie sprawując kontroli nad żadnym skrawkiem swego obszaru"*. Kwestią aktualną pozostało jednakże zagadnienie przyszłości Galicji Wschodniej, które dyplomacja ZURL starała się wprowadzić pod obrady Ligi Narodow.

W roku 1920 rząd polski czynił wysiłki, by nie dopuście do rozważania tej sprawy na forum genewskim. Z uwagi na osobę sekretarza generalnego Ligi Narodów obawiano się, iz przeważą tam wpływy nieprzychylnej Polsce Wielkiej Brytanii. Uważano, iz Anglia chce zdobyć mandat Ligi Narodów nad Galicją Wschodnią i Ukrainą"''. Obrady Ligi Narodów otwierały również pole działania dla dyplomacji czechosłowackiej, wciąż dążącej do oderwania Galicji Wschodniej od Polski. Benesz czynił zresztą Ukraińcom galicyjskim obietnice poparcia na forum genewskim"⁰.

W tej sytuacji dyplomacja ZURL w oparciu o Wielką Brytanię i CSR podjęła szeroką akcję propagandową"'. Dnia 24 X 1920 r. przedłożyła ona Lidze Narodów swój pierwszy memoriał, o którego wspołredakcję podejrzewano w Polsce Benesza. W dokumencie tym złożonym jeszcze przed rozpoczęciem sesji Ligi

387    Ibidem, s. 130.

388    Obszar URL został, w wyniku rozstrzygniętej juz wówczas wojny polsko-sowieckiej, podzielony n- liędzy Polskę a Sowiecką Rosję. Obszary Bcsarabii, o które dopominał się Skoropadskyj. ale ktoi y« nigdy nic rewindykował Dyrektoriat, weszły w skład Rumunii.

389    Z. Zaks. Sprawa Galicji Wschodniej.... s. 128 129. W raporcie Polskiej Misji Wojskowej we Trancji do Naczelnego Dowództwa WP z 20 V1920 r. czytamy: .sprawy zarządu Galicji Wschodniej i teren zawiadywania zbozodajną Ukrainą chciano by tam bardzo powierzyć Lidze Narodów, która nie mając ani funduszów określonych, ani tez. sil administracyjnych, mandat ten czyhającej na to Anglii zaraz by ofiarować musiała. Sir Drummond. generalny sekretarz Ligi Narodów juz by tego przypilnował". Ibidem, s. 129.

390    Obawy polskie w związku z CSR nie były bezpodstawne. W Czechosłowacji było 12 tys. żołnierzy HA internowanych wprawdzie, lecz. pozostających zwartą jednostką, po uzbrojeniu zdolną do działań bojowych, a rząd praski utrzymywał stosunki dyplomatyczne z. ZURL Paderewski w raporcie z. Genewy pisał: .Czesi chcieliby mice wpływy w Rosji, oni ciągle jeszcze mysią w tajemnicy o wspólnej granicy z Rosją i popierają Ukraińców z Galicji. Chcieliby byc przedstawicielami Ligi (Narodów - P.Z.) na wschodzie, a my wyraźnie stoimy im na drodze". Ukraińcy w tym czasie uważali, ze Galicja Wschodnia, na okres przejściowy, do czasu rozwiązania .problemu wschodniego", oddana będzie pod zarząd Ligi Narodów, który wykonywać będzie CSR i jej wojska wraz z oddziałami ZURL z Czechosłowacji będą okupowały ten obszar. Ibidem, s. 133. Por. K. Lewandowski. W kręgu problematyki stosu nków czechosiowacko-ukrainsko-polsfcich 1918-1922. J. dziejów stosunków polsko-radzieckich Studia i materiały", t. VI. 1970. s. 192.

391    Z. Zaks. Spra wa Galicji Wschodniej.... s. 13Z

Narodów stwierdzono, iz polityka polska stanowi pogwałcenie praw narodu ukraińskiego do samookreslenia oraz. ze „uważa za swoje najważniejsze zadanie włączenie do polskiego państwa wszelkimi możliwymi i niemożliwymi środkami, ukraińskiej Galicji”².

Na pierwszą jesienną sesję Zgromadzenia Ligi Narodów delegacja ZURI.^m przybyła z kilkunastodniowym opóźnieniem, jej przyjazd został poprzedzony intensywnymi działaniami politycznymi emigracji ukraińskiej. Z Kanady i USA przysłano do Sekretariatu Ligi Narodow wiele telegramów zawierających łącznie ponad milion podpisów. Domagano się w nich nicoddawania Polsce Galicji Wschodniej. Do Genewy przybyła tez liczna grupa duchowieństwa ukraińskiego, głownie z Kanady. Prawdopodobnie pod jej wpływem biskup Lozanny i Genewy. Marius Besson. listem z dnia 24 XI1920 r.. skierowanym do sekretarza generalnego Ligi Narodow. przekazał protest przebywającego wówczas w Genewie dr. S. Wytwyckoho przeciw polskiej administracji w Galicji Wschodniej. Wskutek zabiegów emigracji ukraińskiej, przedstawiciele Kanady odnieśli się przychylnie do akcji Ukraińców galicyjskich. Członek delegacji ZURL O. Josafat-lwan Jean (ksiądz pochodzenia kanadyjskiego) odbył kilka spotkań z przewodniczącym delegacji kanadyjskiej Neutonem Rowellem. Krążyły w związku z tym pogłoski, ze przyrzekł on Ukraińcom poparcie ich roszczeń w komisjach Ligi Narodow. J. Petruszcwycz podjął jednocześnie starania o uzyskanie współdziałania przedstawicieli organizacji żydowskich. W tym celu nawiązał rozmowy z przybyłym do Genewy delegatem londyńskiego Żydowskiego Komitetu Akcji (JewishCom-mitteeof Action) Lucienem Wolffem oraz przedstawicielem Zydow francuskich Sylvainem Levym - przewodniczącym Alliance Israelite jak tez z wiceprzewodniczącym Komitetu Organizacji Żydowskich przy Konferencji Pokojowej w Paryżu Nachimem Sokołowem. Do rozmów zaproszony został również rabin genewski dr Ernest Grinsburger. Stanowisko ugrupowań żydowskich nie było jednolite. Żydzi francuscy odnosili się do Polski z sympatią. Na korzyść Polski zmieniło się również nastawienie ludności żydowskiej wGalicji. natomiast Lucien Wolff poparł dążenie do niekorzystnego dla Polski jednoczesnego rozpatrywania spraw Wilna i Galicji Wschodniej”⁴.

Z uwagi na fakt. ze sprawę Galicji Wschodniej na forum Ligi Narodow można było wprowadzić praktycznie tylko przy pomocy państwa członkowskiego, de-

392    Ibidem, s. 132; K. Lewandowski. Sprumt ukraińsku.... s. 179-180.

393    Z. Zaks. Sprawa Galicji Wschodniej....*. 136. W skład delegacji ZURI wwhodzilt: jewhen Pełni-szewycz. Kosi' Lewyckyj,Stepan Wytwyckyi. Ernest Breiter i prof. StepanTomasziwskyj - jakodoradea.

394    Ibidem, s. 134.136-138. Z wpływowymi osobistościami sposród ludności żydowskiej kontaktował się tez S. Askcnazy. daząc do zdobycia ich poparcia dla Polski. Ibidem, s. 135.

117