1282723047

11

Relacja urząd-obywatel a standardy dobrej administracji

Ustawa o służbie cywilnej (obecnie obowiązuje ustawa z dnia 24 sierpnia 2006 r. - Dz. U. Nr 170, poz. 1218, z późn. zm.) ta jest w zasadzie jedynym (poza Konstytucją RP) obowiązującym w Polsce aktem prawnym, z którego można wysnuć prawo obywatela do dobrej administracji^{1 2 3 4 5}. Prawa tego nie można natomiast wysnuć z innych aktów prawnych, dotyczących działania administracji publicznej - np. z ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (tekst jednolity: Dz. U. 2003 r., Nr 159, poz. 1548), z późn. zm. czy z ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (tekst jednolity: Dz. U. 2003 r., Nr 24, poz. 199, z późn. zm.). W ustawach tych nie ma wyszczególnionej takiej sfery działania rządu, która polegałaby na ustalaniu i przestrzeganiu standardów dobrej administracji (np. w ustawie o działach administracji rządowej operuje się pojęciem „dział: administracja publiczna”, w którym jednak nie mówi się o prawie do dobrej administracji)⁶. Tymczasem zarówno ustalanie, jak i egzekwowanie standardów dobrej administracji winno znajdować się w gestii państwa. To państwo powinno dbać o reguły, którymi administracja publiczna kieruje się w swoim działaniu. Prawo do dobrej administracji jest prawem każdego obywatela - co daje się wyprowadzić z przepisów Konstytucji RP, z orzeczeń sądowych (zwłaszcza z orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego) oraz z działań podejmowanych przez Rzecznika Praw Obywatelskich (z wystąpień generalnych i indywidualnych, z wniosków do TK, kasacji, rewizji nadzwyczajnych, itd.).

Wspominany już Europejski Kodeks Dobrej Administracji, będący zbiorem wskazań etycznych dla urzędników, ma zastosowanie jedynie do funkcjonariuszy niezależnych od polityki. Trudno jest jednak mówić o jego pełnym zastosowaniu w warunkach kiedy decyzje administracyjne podejmowane są przez osoby obsadzane z klucza politycznego, a o tym, jak będą się kształtowały relacje urząd-obywatel decyduje urzędnik mianowany z woli koalicji rządzącej (co ma niestety miejsce w Polsce). Zgodzić się należy z poglądem, iż „spośród czynników kształ-

1

organów administracji rządowej - jak również pracownicy zatrudnieni na stanowiskach urzęd

2

niczych w urzędach wojewódzkich oraz innych urzędach stanowiących aparat pomocniczy

3

terenowych organów administracji rządowej podległych ministrom lub centralnym organom

4

administracji rządowej

5

   Prawo to można wysnuć np. z art. 1 ustawy, określającego w sposób ogólny zadania służby cywilnej

6

   Prawo takie można natomiast pośrednio wysnuć z Konstytucji RP, np. z art. 77 ust. 1, stanowiącego o prawie obywatela do wynagrodzenia szkody wyrządzonej mu przez administrację publiczną