130859235

CZĘŚĆ I: KONCEPCJE ROZWOJU CZŁOWIEKA

Współczesne badania nad rozwojem człowieka koncentrują się nie tylko na opisywaniu zmian dostrzegalnych w całym cyklu życia, lecz także starają się wyjaśnić stałość i zmienność ludzkiego zachowania oraz ukazać czynniki wpływające na jego losy życiowe. Stąd A. Brzezińska (2000)¹ opisując obecne podejścia badawcze do rozwoju człowieka podkreśla wagę koncepcji wyjaśniających istotę i znaczenie:

-    czynników zmiany, które związane są z procesami dojrzewania, warunkowanymi zegarem biologicznym oraz procesami uczenia się, zgodnymi z zegarem społecznym,

-    mechanizmów zmian rozwojowych, dla analizy których znaczenie mają okresy krytyczne oraz punktualność zmian,

-    rodzajów zmian, które są obserwowalne filo- i ontogenetycznie,

-    badania zmian za pomocą trafnie dobranego aparatu badawczego.

W naszych rozważaniach pominiemy teoretyczne zagadnienia dotyczące obszarów badań psychologicznych nad przebiegiem rozwoju człowieka (vide: np. A. Brzezińska i J. Trempała)², a skupimy się na przybliżeniu koncepcji rozwoju ontogenetycznego.

Z tych względów z wielu dotychczas opublikowanych koncepcji rozwoju człowieka przybliżymy bardziej szczegółowo jedną z teorii zakładającą priorytetowe znaczenie własnej aktywności jednostki w jej rozwoju ontogenetycznym. Zanim jednak to uczynimy przedstawimy pewne założenia ogólne dotyczące istoty rozwoju człowieka.

W pierwszej kolejności odpowiemy sobie na pytanie czym w istocie jest rozwój człowieka? Jakie są czynniki i mechanizmy tych zmian?

1. Pojęcie rozwoju

Wszystkie uznawane obecnie koncepcje rozwoju człowieka przedstawiają własne założenia i interpretacje, a także wskaźniki dostrzeganych zmian rozwojowych.

Dla pedagoga istotne jest natomiast to, aby przyjęta przez niego koncepcja umożliwiła mu takie projektowanie własnych działań zawodowych, których efektem będzie optymalny rozwój podopiecznego.

Z tego względu w naszych rozważaniach postaramy się przybliżyć na wstępie pojęcie i czynniki rozwoju.

6

1

   A. Brzezińska, (2000), Społeczna psychologia rozwoju, Warszawa, Scholar.

2

   A. Brzezińska, J. Trempała, (2000), Wprowadzenie do psychologii rozwoju, w: J. Strelau, Psychologia t 1, Gdańsk, GWP.