130859808

14 Wprowadzenie

optymalne strategie ich rozgrywania. W1713 roku James Waldegrave przedstawił swoim kolegom (byli nimi Pierre-Remond de Montmort i Nicolas Bernoulli) rozwiązanie konkretnej giy karcianej; rozwiązanie Waldgrave’a zostało potwierdzone przez współczesne nam teorie. W XIX wieku Augustin Cournot zbadał pojęcie równowagi w modelu oligopolu, a Francis Ysidro Edgeworth zajął się problemami przetargu w kontekście wymiany towarowej. W 1913 roku Ernest Zermelo udowodnił pierwsze formalne twierdzenie o grach towarzyskich (dotyczyło szachów). Potem nastąpiły przełomowe prace Emila Borela dotyczące pojęcia strategii¹.

Później, w latach dwudziestych, trzydziestych i czterdziestych ubiegłego stulecia, głównie dzięki pracom wielkiego uczonego Johna von Neumanna, powstała przystająca do rzeczywistości, precyzyjna i ogólna teoria sytuacji strategicznych. Nazwano ją teorią gier. Von Neumann i Oskar Morgenstern napisali przełomową książkę, w której zaproponowali szczegółowy, matematycznie precyzyjny sposób reprezentacji gier, a także ogólną metodę analizy zachowań². Jednak ich metoda analizy zachowań była ograniczona: dawała się stosować tylko w niewielkim obszarze sytuacji strategicznych. Prawdziwa aktywacja teorii gier nastąpiła w połowie dwudziestego wieku, kiedy prace Johna Nasha dokonały zasadniczego rozróżnienia między „niekooperacyjnymi” i „kooperacyjnymi” modelami teoretycznymi i zaoferowały koncepcje racjonalnego zachowania - tak zwane „koncepcje rozwiązania” - dla obu dziedzin³.

W kolejnych dekadach matematycy i ekonomiści umocnili podstawy teoretyczne teorii gier, stopniowo tworząc najbardziej skuteczny i wszechstronny zestaw narzędzi nowoczesnych nauk społecznych. Obecnie z tej teorii korzystają praktycy z różnych dziedzin, w tym ekonomii, nauk politycznych, prawa, biologii, stosunków międzynarodowych, filozofii i matematyki. Badania nad podstawami i właściwymi zastosowaniami teorii gier postępują w szybkim tempie. Wiele elementów teorii pozostało jeszcze niezbadanych; rozmaite ważne zagadnienia czekają na dalszą analizę.

W tym podręczniku przedstawiam podstawowe elementy teorii i wiele zastosowań. Przede wszystkim chciałem zaprezentować sposoby badania sytuacji strategicznych z perspektywy czystej teorii. Wierzę, że systematyczne logiczne myślenie może dać wskazówki każdemu, kto znajdzie się w sytuacji strategicznej -a wszyscy codziennie znajdujemy się w takich sytuacjach. Mówiąc ogólniej, teoria gier pomoże nam zrozumieć, jak siła strategii może wpłynąć na wynik działania

1

0 historii teorii gier można poczytać na stronie internetowej Paula Walkera z University of Can-terbury (http://www.econ.canterbury.ac.nz/personal_pages/paul_waIker/gt/hist.htm).

2

   J. von Neumann, O. Morgenstern, Theory of Games and Economic Behavior (Teoria gier i zachowań ekonomicznych), Princeton, Princeton University Press 1944.

3

   Więcej o von Neumannie, Morgrnsternie i Nashu pisze J. Watson, John Forbes Nash Jr., w: The New Palgrave Dictionary of Economics (Nowy słownik ekonomiczny Palgrave’a), L. Bloom, S. Dur-lauf (red.), Hampshire 2007.