1313878526

dawnych (plejstoceńskich) i dzisiejszych (holoceńskich) procesów litologiczno-pedologicznych. Dzięki swoim cechom są odbiciem historii krajobrazu, którego są istotną częścią. Nie należy też zapominać, że gleba podlega ciągłej ewolucji.

Jak wyżej zauważono gleba jest układem trójfazowym. Składa się z fazy stałej, ciekłej i gazowej. Fazę stałą stanowią związki mineralne i organiczne, faza ciekła to roztwór glebowy a fazę gazową tworzy powietrze glebowe. Trzy fazy gleby działają wzajemnie na siebie i zmierzają do osiągnięcia stanu równowagi, który jednak nie może trwać zbyt długo bo jest ciągle przeobrażany przez żywe organizmy i zmiany warunków siedliskowych.

Gleby należą do niepomnażalnych zasobów kuli ziemskiej i spełniają szereg funkcji. Przede wszystkim są siedliskiem wzrostu i rozwoju roślin. Jest to środowisko warunkujące istnienie i funkcjonowanie drobnoustrojów, roślin i świata zwierząt oraz transformacji składników mineralnych i organicznych. Jest ona istotnym ogniwem łączącym środowisko abiotyczne ze światem organicznym i bierze udział w obiegu i przepływie materii w układzie: atmosfera - żywe organizmy - gleba. Do nieodłącznych funkcji gleby należy udział w produkowaniu biomasy, także jej uczestnictwo w mineralizacji i humifikacji substancji organicznej, magazynowaniu próchnicy, przepływie energii oraz retencji i obiegu składników mineralnych, azotu i wody, a także udział w procesach samoregulacyjnych zapewniających ekosystemom względną trwałość i - mniejszą lub większą - odporność na działanie zewnętrznych czynników destrukcyjnych. Jest środowiskiem, w którym zachodzą intensywne reakcje chemiczne i biochemiczne. Odgrywa ważną funkcję w kształtowaniu bilansu wodnego Ziemi, pełni też funkcję sanitarną. Należy również podkreślić filtracyjne zdolności gleby.

Wszechstronna znajomość gleb jest niezbędna w planowaniu właściwego ich wykorzystania dla potrzeb człowieka, oczywiście przy założeniu zrównoważonego rozwoju. Jest ona również potrzebna dla racjonalnego użytkowania przestrzeni produkcyjnej, rejonizacji roślin uprawnych, opracowania planów gospodarczych, układania płodozmianów i ustalania sposobów uprawy roli. Dlatego dokładne poznanie „życia gleby”, zrozumienie biologicznych, fizycznych i chemicznych procesów zachodzących w środowisku glebowym jest konieczne do właściwego jej użytkowania, jest ona bowiem żywicielem szeregu mikroorganizmów, roślin, a pośrednio zwierząt i ludzi.

4