1313878865

i kamienne naczynia wykonane w twardym kamieniu, co świadczy o istotnym postępie w dziedzinie obróbki kamienia, osiągniętym przez tę kulturę. Z kamienia wykonywano też palety, na których rozcierano barwniki. Oczy malowano wytwarzanymi w ten sposób szminkami z czerni-dła dla ochrony przed słońcem. Z czasów kultury Nagada I zachowały się palety do rozcierania szminki w kształcie zwierząt. Jamy grobowe drążono w formie nieregularnego czworokąta. Przykładem takiego grobu jest Grób 27 kultury Nagada. Po tych czasach nie było już powrotu do owalnych chat i grobów. Ceramika Nagady I była zdobiona malowanymi sylwetkami tańczących ludzi oraz zwierząt łownych.

W połowie IV tysiąclecia p.n.e. rozpoczęła się kultura Nagada II, stanowiąc zapowiedź powstania zjednoczonego Egiptu. W grobowcach położonych na pustyni, w sposób naturalny, ciała zmarłych mumifikowały się. Wiele z nich przetrwało do naszych czasów. Być może szczątki te zainspirowały późniejsze powstanie metod sztucznej mumifikacji oraz kształt religii egipskiej. Ceramika była również dekorowana wzorami łodzi oraz malowana w motywy geometryczne, np. kropki. Na ceramice Nagada II, prócz łodzi, pojawiają się też przedstawienia ludzi oraz zwierząt. Na łodziach malowanych na ceramice pojawiały się tyczki zwieńczone symbolami, które w Egipcie faraońskim oznaczały bogów. Zatem egipska religia zaczęła rodzić się już w okresie predynastycznym, za czasów kultury Nagada II. Na całunach pogrzebowych również przedstawiano łodzie, na których, być może, zmarli płynęli, zgodnie z wierzeniami, do krainy umarłych. Nagada II tworzyła nadal ptasie idole, figurki kobiet eksponujące cechy płciowe oraz wizerunki kultowe. Pojawiły się pierwsze kamienne rzeźby ponadnaturalnych rozmiarów, wykorzystywane w obrządkach kultowych. Na rzeźbie płodnego mężczyzny jest symbol oznaczający w późniejszych czasach boga Mina czczone w Koptos. A figurkę tę znaleziono właśnie tam. Figurki kultowe tworzono także owijając folię na drewnianym rdzeniu.

Proces urbanizacji w dolinie Nilu rozpoczął się w połowie IV tysiąclecia p.n.e., w okresie Nagada II, czyli 1500 lat przed nastaniem rządów I dynastii. Zaczęły powstawać pierwsze miasta, transportowano kamień, importowano surowce z innych miast, a nawet spoza Egiptu. Dochodziło również do konfliktów - zachowały się przedstawienia ukazujące sceny wojenne. Powstały wtedy miasta, które później stały się stolicami prowincji, zwanych nomami. Miasta miały charakter miast-państw, były zarządzane niezależnie. Powstawały w nich ośrodku władzy oraz kultu. Powstanie pierwszych państw pozwoliło na rozwój infrastruktury. Wykształcił się system irygacji basenowej z tamami i basenami, które napełniano w okresie wylewu, a nich przelewano wodę na pola położone wyżej. Herodot napisał, że Egipt jest darem Nilu. Wylewy Nilu były dobroczynne, gdyż nawadniały i użyźniały glebę, ale były także strasznymi kataklizmami niszczącymi wszystko na obszarze doliny zalewowej. Aby stworzyć system irygacji basenowej konieczne było zbudowanie nilometrów (rzymski nilometr zachował się na wyspie Elefantynie), stworzenie kalendarza oraz poznanie i zrozumienie cyklu wylewów Nilu. Ówcześni mieszkańcy Egiptu potrafili przewidzieć kolejne wylewy. Na wyspie Elefantynie zachował się rzymski nilometr.

Pod koniec IV tysiąclecia p.n.e. nad Nilem powstały trzy protopaństwa. Kolejno od północy na południe były to: This, Nagada i Hierakonpolis. Z This wywodziła się pierwsza dynastia historyczna. W Hierakonpolis, w grobowcu 100, pochowano władcę z okresu predynastycznego. Jest to jedyny grobowiec ozdobiony dekoracją malarską, przedstawiającą łodzie. Grobowiec był prostokątny, podzielony na dwa pomieszczenia, a jego ściany obudowano cegłą mułową. W Hierakonpolis znaleziono najstarszą świątynię egipską z różnobarwnych mat trzcinowych wspartych na drewnianych palach. W czasach faraońskich w Hierakonpolis czczono Horusa jako sokoła. Horus był bóstwem opiekuńczym monarchii egipskiej. Mógł być czczony już w owej najstarszej świątyni.

Nekropolia w Abydos, w państwie This, jest miejscem pochówku predynastycznych władców This, a także historycznych, dynastycznych władców I dynastii. W Abydos znajduje się

5