1869525392

RECENZJE I PRZEGLĄDY PIŚMIENNICTWA

PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY 2009 z. 2 PL ISSN 0033-202X

J i r i Travnićek: Cteme? Obyvatele Ceske republiky a jejich vztah ke knize. Brno: Host 2008, 207 s. ISBN 978-80-7294-270-1

Podejmując się omówienia publikacji profesora Jiriego Travmćka pt. Czyta-my? Mieszkańcy Republiki Czeskiej oraz ich stosunek do książki, miałem przyjemność pochylić się nad egzemplarzem autorskim, opatrzonym dedykacją dla Katarzyny Wolff z Instytutu Książki i Czytelnictwa Biblioteki Narodowej w Warszawie. W dedykacji tej autor-literaturoznawca, krytyk literacki, redaktor naukowy oraz badacz, zajmujący się również czytaniem i czytelnictwem - zaznacza, że bez polskich badań książka w ogóle by nie powstała. Również we Wstępie do książki zamieszcza podziękowania, kierowane m.in. do polskich badaczy: Katarzyny Wolff, Grażyny Straus oraz Marii Eweliny Szyszkowskiej. Inną sympatyczną okolicznością jest fakt, że książkę Czytamy?... wydano w wyśmienitym wydawnictwie Host i to wspólnie z Biblioteką Narodową Republiki Czeskiej (Narodm Knihovna ĆR) w Pradze. Wydawnictwo Host, powstałe w Brnie na początku lat dziewięćdziesiątych XX w., uwzględnia także twórczość współczesnych polskich autorów (Olgi Tokarczuk, Renaty Putzlacher-Buchtovej czy „cieszyńskiego Ślązaka”, Bogdana Trojaka). Ważniejsze z punktu widzenia recenzenta jest jednak to, że Host wprowadził do profilu wydawniczego także tytuły wychodzące poza beletrystykę i poezję. Chodzi zwłaszcza o serie „Biblioteka Strukturalizmu” (Strukturalisticka Knihovna) oraz „Biblioteka Teorii” (7eore-ticka Knihovna), których współredaktorem jest właśnie J. Travmćek. To w dużej mierze dzięki niemu uwzględniono prace polskich uczonych - Mgławice dyskursu Wojciecha Kalagi oraz Od poetyki do dyskursu. Wybór z polskiej teorii literatury z lat dziewięćdziesiątych XX w. Tę drugą pozycję J. Travmćek sam przygotował.

W seriach naukowych Host-u natrafimy też na dzieła innych autorów, bliższe recenzowanej książce. Mam tu na myśli publikacje Książka (przyczynek do teorii i praktyki kultury książki) Jiriny Smejkalovej czy Historia czytania Alberto Manguela. W tej ostatniej zamieszczono posłowie J. Travmćka zatytułowane Koncept czytelnika oraz czytania, które zawiera zwięzły przekrój poglądów badaczy nt. procesu czytania i roli czytelnika, a także nt. powstawania znaczenia tekstu. Zamieszczenie tego posłowia wywołało, co prawda, zdziwienie jednego z recenzentów Historii czytania, a mianowicie Vita Gvożdiaka, który zauważył¹, że niewiele ma ono wspólnego z intymną, prywatną wypowiedzią Manguela i bardziej służy prezentacji własnych badań J. Travmćka. Sądzę, że V. Gvożdiak nieco przesadził, gdyż J. Travmćek uwzględnia również intymny wymiar czytania. Stawia on m.in. pytanie, na ile czytanie jest tylko procesem czysto prywatnym i psychiczno-mentalnym oraz na ile mamy tu do czynienia z osobistą więzią między czytelnikiem oraz autorem, gdzie książka łączy te dwa obszary prywatności. Poza tym na sprawę należy patrzeć w szerszym kontekście planu wydawniczego Host-u, w którym przewidziano w tym samym roku wydanie interesującej nas publikacji Czytamy?

Pierwsza jej część Konteksty - a dokładnie - pierwszy jej rozdział poświęcono, podobnie jak w posłowiu do Historii czytania A. Manguela, przede wszystkim

1

W „Aluze" 2008, nr 1. Zob. <http://www.aluze.cz/2008_01/09h_recenze.php>.