2144792537

Jacek Ożóg PALESTRA

t. j. zrzeszenie występujące jako wspólna wielość osób"¹⁹, przy czym „obie formy mogą naturalnie wykazać najróżnorodniejsze rodzaje, jako spedes tej samej formy gatunkowej"²⁰, a także „nie wynika z istoty korporacyi, jakoby za długi korporacyi odpowiadał wyłącznie majątek korporacyjny"²¹.

Stanowisko reprezentowane przez I. Koschembahra-Łyskowskiego jest nie do przy-jęda co najmniej z kilku względów. Przede wszystkim uczony nie przeprowadza rozróżnienia między korporacją a spółką, mimo że sam takie rozróżnienie postuluje. Nie mamy więc określonej pozycji prawnej spółki z samego tylko faktu, że jest ona spółką²². Poza tym, nawet jeżeli przyjmiemy, że „spedes tej samej formy gatunkowej" korporacji są źródłem braku konieczność przyjęda odpowiedzialności samym tylko jej majątkiem, nie widać tutaj analogii w odniesieniu do spółki. W tym bowiem celu, sięgając do klasycznego prawa rzymskiego, należałoby przeanalizować pozycję prywatnoprawną takich organizacji, jakm.in. societates publicanorum, societates argentariorum i societates vedigalium²³, i dopiero dysponując takim wachlarzem form prawnych, wydągać wnioski z ich porównania z korporacjami. Istnienie w prawie klasycznym „dwóch form dla zrzeszania osób" na pewno nic tu nie rozstrzyga, zwłaszcza że bardzo wątpliwe jest już samo z nadsłdem akcentowane przez uczonego stwierdzenie, iż przyznając wszystkim zrzeszeniom dozwolonym osobowość prawną, ABGB przyjął przewodnią myśl prawa rzymskiego²'¹. Na marginesie warto dodać, że nie do końca jasny jest również stosunek zakresowy nazw „korporacja" i „zrzeszenie". Z jednej bowiem strony przeczytać możemy następujące słowa: „[pjpowszechna ustawa cywilna zna tylko dwie formy dla zrzeszenia osób, mia-nowide korporacyę t. j. zrzeszenie występujące jako jedność, jako osoba prawna (§ 26) i spółkę (sodetas) t. j. zrzeszenie występujące jako wspólna wielość osób (§ 1175 u.)"²⁵, z drugiej strony w innym miejscu I. Koschembahr-Łyskowski pisze: „taki argument [na rzecz ograniczonej odpowiedzialności wynikającej z istotnej cechy korporacji - J. O.] przytaczają Krainz - Pfaff - Ehrenzweig, powołując się na § 12 ustęp 2 ust. (...) o zawodowych spółkach rolniczych, na dowód, że odpowiedzialność korporacyi za długi wyłącznie majątkiem korporacyjnym wynika z istotnej cechy korporacyi; albowiem ustawa mówi: «[z]a długi spółki odpowiada tylko spółka jako osoba prawna*"²⁶. Oczywiśde w każdym z przytoczonych cytatów „spółka" powinna być rozumiana w odmiennym znaczeniu. Wydaje się słuszne uznać, że „korporacja" i „zrzeszenie" oznacza mniej więcej to samo, chyba że chodzi o spółkę z rozdziału XXVII ABGB (§ 1175 i n.), która będąc zrzeszeniem, nie ma osobowość prawnej. Drugi z cytatów stanowi zarazem podstawę kolejnego argumentu przedwko metodzie warszawskiego uczonego. Dostrzega on sprzeczność między swoim poglądem na temat odpowiedzialność za długi korporacji a sformułowaniem ww. ustawy o zawodowych spółkach rolniczych, mówiącym, że ,,[z]a długi odpowiada spółka

¹⁹    Ibidem, s. 173.

²⁰    Ibidem, s. 174.

²¹    Ibidem, s. 175.

²²    Sytuację komplikuje jeszcze fakt, że kilka rodzajów spółek Autor expressis verbis klasyfikuje jako korporacje, nie podając kryterium, na podstawie którego inne takimi korporacjami nie są. Ibidem.

²³    Zob. np. R. Wojciechowski, Sodetas w twórczość glosatorózu i komentatoróiu, Wrocław 2002, s. 84-90.

²⁴    I. Koschembahr-Łyskowski, O stanmoisku, s. 169-170.

²⁵    Ibidem, s. 174.

²⁶    Ibidem, s. 177.

196